Wanneer kunstenaars, Urk, het eigenzinnig eiland in het midden van de voormalige Zuiderzee in de provincie Flevoland ontdekten, maakten schilders van naam het tot een kunstenaarskolonie, George Clausen, Franz Courtens en Theo van Rysselberghe. Later verbleven Jan Toorop, Jan Sluijters, Ernst Leyden en anderen voor kortere of langere tijd op het eiland en maakten daar verrassend modernistisch werk. 
Als Urk in 1939, verbonden werd met het vasteland bleven de kunstenaars komen. Tussen 1919 en 1921 verbleef bv. de kunstschilder Ernst Leyden (1892-1969), enkele jaren op Urk. Hij liet zijn atelier uit het Gooi overbrengen, ontving er bevriende schilders zoals Jan Sluijters en schilderde er de vissersvloot en andere oer-Hollandse taferelen in een kubistische stijl. Ook hedendaagse kunstenaars ontlenen inspiratie aan een gemeenschap die tot op de dag van vandaag blijft fascineren. “De schilders van Urk” neemt u mee in de picturale geschiedenis van een geïsoleerd eiland dat evolueerde tot een uitzonderlijk stukje Nederland.
Ook het Noord-Brabants dorp Dongen was in de 19de eeuw een geliefd schildersoord. Kunstenaars kwamen van heinde en verre om hier studies te maken van het landschap en haar bewoners. Dongen was al vroeg in trek. In de romantische periode zochten schilders er de ongerepte natuur, oude boerderijen en het bijzondere duinlandschap. De omgeving lokte ook talrijke vee schilders.
Toen meer interesse ontstond voor binnenhuizen en volkstaferelen vonden ze onder de inwoners van Dongen de meest excentrieke types. August Allebé ontdekte hier zijn ‘toverkol’. De oude boerin met haar karakteristieke witte muts stond tevens model voor Petrus van der Velden, Max Liebermann, Albert Neuhuys en Suze Robertson.
Ook oude ambachten werden vaak afgebeeld. De Duitser Max Liebermann schilderde in Dongen een schoenmakerswerkplaats, waarvoor hij op de Parijse Salon werd geprezen vanwege de impressionistische stijl. Jozef Israëls vond hier het motief voor zijn “Boerengezin aan de maaltijd”. Dit werk uit 1882, inspireerde Vincent van Gogh toen hij zijn De Aardappeleters schilderde.
Beide boeken maken deel uit van de schitterende reeks “Kunstenaarskolonies in Nederland”. Deze succesvolle reeks bestaat inmiddels uit ruim 20 delen waarvan er een aantal herdrukt is. Elk deel is gewijd aan een bepaalde regio of aan een bepaald dorp. De delen zijn Drenthe, Urk, het Friese land, de Veluwezoom, De Ploeg, Limburg, Dongen, Amsterdam, Egmond, Laren, Volendam, West-Friesland, de Zaan, langs de IJssel, Staphorst, de Vechtstreek Domburg de Biesbosch en de Duin- en Bollenstreek.
https://wbooks.com/product-categorie/kunst/kunstenaarskolonies-nederland/
https://kunstvensters.com/2018/07/23/waar-vind-je-de-nederlandse-kunstenaarsdorpen/
Elisabeth Oost is kunsthistorica en betrokken bij diverse kunstprojecten. Klaas Post is voorzitter van Stichting Urker Uitgaven en bestudeert de geschiedenis van Urk. Samen doen ze onderzoek naar kunstenaars en het eiland Urk en publiceren daarover. Ron Dirven (1962) studeerde journalistiek, kunstgeschiedenis en schilderkunst. Hij is directeur-conservator van het Vincent van GoghHuis Zundert. Helma van der Holst werkte als registrator van Breda’s Museum. Monique Rakhorst (1983) studeerde kunstgeschiedenis. Daarna werkte ze onder andere bij het Rijksmuseum en het Bonnefantenmuseum.
Elisabeth Oost, Klaas Post De schilders van Urk 239 bladz. geïllustreerd uitg. WBooks ISBN 978 94 625 8369 6
Helma van der Holst Monique Rakhorst Ron Dirven De schilders van Dongen 179 bladz. geïllustreerd uitg. WBooks ISBN 978 94 625 8361 0