Camille Saint-Saëns componeerde veel originele werken voor viool, maar hij bracht ook de kunst van het arrangeren naar nieuwe hoogten van verfijning, in de overtuiging dat zijn transcripties onafhankelijk waren van hun modellen, in navolging van het precedent van componisten zoals Franz Liszt. Deze originele cd, presenteert vroege of alternatieve duo versies van enkele van de populairste werken van Saint-Saëns, waarin de declamatorische stijl van de originelen, zoals de immer populaire Danse macabre of de met habanera doordrenkte Havanaise, intiemer en subtieler is gemaakt. Gecomponeerd voor het exclusief gebruik van koningin Elisabeth van België in 1918, beleeft de “Air de Dalila” op deze cd, zijn wereldpremière-opname.Camille Saint-Saëns (1835-1921) (foto) beschouwde zijn arrangementen en transcripties als op zichzelf staande werken, onafhankelijk van hun modellen, in feite begonnen een aantal van zijn concertante composities met pianobegeleiding voordat ze werden georkestreerd. Dit album biedt de mogelijkheid om vroege of alternatieve duo versies te ontdekken – hier voor het eerst samengebracht – van enkele van zijn meest populaire werken. Om trouw te blijven aan de ‘geest van arrangement’ zoals bedacht door Saint-Saëns en om de talloze subtiliteiten van deze stukken naar voren te brengen, moesten de uitvoerders ook de declamatorische stijl van de concertzaal vertalen naar de intieme sfeer van de salon. De Henry en Isabel Goüin-bibliotheek van de Abbaye de Royaument in Asnières-sur-Oise (le Val-d’Oise) (foto’s),met zijn met boeken beklede muren, bood een geschikte inspirerende opnamelocatie, waardoor elke nuance kon worden genoten.Opgedragen aan Paquita Sarasate (1853-1921), de zus van de beroemde violist, maakt de Jota aragonese, Op. 64 (1880), deel uit van een reeks stukken die Saint-Saëns componeerde op basis van dansen van Spaanse oorsprong. Als een drievoudige dans die in heel Spanje voorkomt en qua vorm vergelijkbaar is met de fandango, bestaat de jota uit een reeks korte thema’s die vervolgens met elkaar worden gemengd. Er zijn drie versies van de Jota aragonese. Eerst voor twee piano’s, gevolgd door viool en piano en vervolgens de orkestversie, waardoor het werk zich uiteindelijk vestigde in het concertrepertoire.Gecomponeerd in 1875, is “Le Déluge”, op. 45, een oratorium in drie delen, waarbij de woorden van een gedicht van Louis Gallet (1835-1898), gebaseerd zijn op het bijbels verhaal van Noach. Het werk begint met een uitgebreide orkestrale prélude in drie delen, een openingssectie adagio, een door Händel geïnspireerde fuga en een lyrische episode voor viool solo. De “Prélude du Déluge”, wordt vaak uitgevoerd als een op zichzelf staand stuk, Saint-Saëns realiseerde zelf de verschillende bewerkingen van het werk, waaronder deze versie voor viool en piano.Voor zijn Havanaise, op. 83 (1887), liet Saint-Saêns zich inspireren door de habanera, een volksdans met wortels in Havana. Het werk is opgedragen aan de Cubaanse violist Rafael Díaz Albertini (1857-1917) (foto) als erkenning voor een concerttournee die hij en Saint-Saëns in de herfst van 1885 samen door Frankrijk hadden ondernomen. Volgens de eigen getuigenis van de componist zijn de virtuoze passages van Díaz Albertini zelf. Het werk werd in februari 1888 georkestreerd. Het habanera-ritme is ook te horen in het eerste deel van de “Introduction et rondo capriccioso”, op. 28 uit 1863, waarvan het tweede deel oorspronkelijk bedoeld was als de derde beweging van het Eerste Vioolconcerto, op. 20 (1859). Dit is waarschijnlijk een van de populairste en meest virtuoze concertante werken voor viool van Saint-Saëns, en zijn toegewijde Sarasate nam het op in de meeste van zijn recitals. Saint-Saëns vertrouwde het arrangement voor viool en piano toe aan zijn vriend, Georges Bizet (1838-1875).Ontwikkeld op basis van een volksmelodie die Saint-Saëns in 1889 in Cádiz had genoteerd, was de “Caprice andalou”, op. 122 (1904) een soort poëtische mijmering over Andalusië, een regio die de componist meermaals bezocht. Het is ontworpen langs de relatief vrije lijnen van een thema- en variatiestructuur en werd gecomponeerd in een versie met pianobegeleiding voor de Nederlandse violist, Johannes Wolff (1861-1931) (foto) voor het later werd georkestreerd. Zowel de Air de Dalila (1918) als Prière, op. 158bis (1920) hebben associaties met de Eerste Wereldoorlog en vormen een opvallend contrast met de schittering van de vorige stukken. De “Air de Dalila” dateert van enkele maanden voor het einde van de oorlog. Ze werd gecomponeerd in De Panne/La Panne, aan de Belgische Noordzeekust, waar koningin Elisabeth van België (1876-1965) (foto), met wie Saint-Saëns bevriend was geraakt, haar toevlucht had gezocht. Zelf een goede muzikant, oprichtster van de beroemde wedstrijd die naderhand haar naam zou dragen, had de koningin sinds het uitbreken van de oorlog geen viool meer kunnen spelen. Geraakt door haar moed en plichtsbesef, arrangeerde Saint-Saëns op haar verzoek Delilahs aria “Printemps qui commence” uit zijn opera “Samson et Dalila” (1877). Het arrangement is gecomponeerd voor exclusief gebruik door de koninklijke familie en is nooit gepubliceerd. De opname in wereldpremière staat op deze cd.Even eenvoudig en delicaat, is Prière, op. 158bis, een bewerking van Prière, op. 158, voor cello en orgel (1919), die Saint-Saëns componeerde voor de cellist, André Hekking (1866-1925) (foto). Het laatste werk op deze cd is het Caprice d’après l’Étude en forme de valse (1901), een transcriptie gemaakt door de Belgische violist Eugène Ysaÿe (1858-1931), van de laatste van de Six Études, op. 52 voor piano (1877) van Saint-Saëns.

Saint-Saëns Danse macabre Introduction et rondo capriccioso Havanaise Aire de Dalila Fanny Clamagirand Vanya Cohen cd Naxos 8.574314