“Tchaikovsky & Glasunov, Violin Concertos”, door Ivan Pochekin, viool, en het Russian National Orchestra o.l.v. Mikhail Pletnev, op het label Profil Medien. Fenomenaal!

Deze opname bevat werken van 2 Russische componisten die tijdens hun leven grote, muzikale persoonlijkheden waren in het muziekleven van hun land, het Vioolconcerto in D, op. 35, van Tsjaikofski en het Vioolconcerto in A, op. 82, van Alexander Glazunov. Elk van de twee componisten componeerde slechts één Concerto voor viool en orkest. Niettemin wonnen beide concerti weliswaar heel snel veel bewonderaars in het Westen.Het beeld van Tsjaikofski (foto) die de West-Europese muziek graag navolgde, vooral muziek uit Italië, Frankrijk en Duitsland, is bekend. Alexander Glazunov (1865-1936) daarentegen, die geen conservatoriumopleiding had genoten, verwierf zijn vaardigheden als privé-leerling van Rimsky-Korsakov, een van de leden van 5 Russische componisten (foto) die zich in 1862, in Sint-Petersburg verenigden en zichzelf vernieuwers noemden. Zij verdedigden en ondersteunden een nationale stijl van Russische klassieke muziek. Na amper twee jaar privé onderwijs, begon Glazounov reeds met het componeren van een eerste symfonie. In hetzelfde jaar (1882) voltooide hij zijn eerste strijkkwartet, dat evenals de symfonie, al spoedig erkenning vond. In 1884 ontmoette hij voor de eerste keer Tsjaikofski, met wie hij bevriend werd.In die tijd waren er stijlcontrasten. Tsjaikofski, die beschuldigd werd van ‘westerse neigingen’, was ook een aanhanger van andere hedendaagse Russische componisten en zijn houding tegenover hen was over het algemeen positief, zij het gedifferentieerd. De houding van Glazunov (foto), was gebaseerd op de stelregel, ‘Ik ben bezeten door muziek’. Om de enigszins overdreven woorden van VIadimir Fedorov te gebruiken, “Giazunov kan worden gezien als een type muzikant die alleen in muzikale termen dacht, door muziek ‘voelde’ en geen andere interesses kende dan zijn muziek …”, voor hem was er niets anders dan thema’s, ritmes, ontwikkeling, vorm, plasticiteit van het muzikaal materiaal en tonale kleur van het orkest. Hij concentreerde zich dus bijna uitsluitend op instrumentale muziek, wat hem dankzij zijn schittering, een speciale positie bezorgde onder de Russische componisten van zijn tijd.

Het Vioolconcerto van Tsjaikofski, een van de meest virtuoze en een van de meest uitgevoerde concerti over de hele wereld, werd gecomponeerd in een tijd dat hij hals over kop verliefd was op een van zijn studenten, Iosif Kotek (samen op de foto), aan wie hij het werk oorspronkelijk wilde opdragen. Tsjaikofski componeerde zijn vioolconcerto in Clarens (foto), aan het Meer van Genève. Hij woonde hier om te herstellen van de mentale gevolgen van een desastreus huwelijk met Antonia Ivanovna Miljoekova. De violist en vroegere leerling van hem, Josif Kotek, kwam bij hem logeren. Koteks aanwezigheid en het Zwitsers landschap, inspireerden Tsjaikovski om een vioolconcerto te componeren. Samen met Kotek speelde hij nl. een grote selectie uit het vioolrepertoire, in het bijzonder de Symphonie espagnole van Edouard Lalo, een werk dat hem blijkbaar mede inspireerde tot het componeren van het vioolconcerto. Binnen twee weken, op 11 april 1878, was de compositie gereed. Een eerste versie van het Andante verving hij weliswaar door de canzonetta, zoals we die nu kennen. Hij besloot twee andere stukken voor viool toe te voegen aan het oorspronkelijk Andante, dat omgedoopt werd tot “Méditation”, en deze 3 stukken werden “Souvenir d’un lieu cher”, op. 42.De eerste uitvoering van het Vioolconcerto was gepland voor maart 1879, voor een concert van de Russische Muziekvereniging in Sint-Petersburg, uitgevoerd door de Joods-Hongaarse violist, Leopold Auer (1845-1930) (foto). Maar Auer verklaarde dat het te moeilijk was, en de uitvoering van het concerto ging niet door. Ook pogingen van Iosif Kotek en Emile Sauret, een gewezen leerling van Charles de Bériot en Henri Vieuxtemps, om het concerto in Moskou te spelen, mislukten. Het concerto kreeg een reputatie als onspeelbaar en niemand wou het uitvoeren. Lepold Auer veranderde later compleet van mening en het concerto is sindsdien razend populair geworden. In 1893 plaatste Auer het werk op zijn repertoire, maar wijzigde daarbij wel bepaalde passages. Auer was nota bene de leraar van o.a. Nathan Milstein, Mischa Elman en Jascha Heifetz! Het werk werd naar verluidt voor het eerst uitgevoerd in 1879, in de versie voor viool met piano, in New York, door de violist, Leopold Damrosch. Tsjaikofski had zijn vioolconcerto in 1878, nl. ook meteen voor viool met pianobegeleiding gearrangeerd. In Europa, en later in Rusland, was de joodse violist, Adolph Brodsky (1851-1929) (foto), de eerste uitvoerder en dé pleitbezorger van het werk. Brodsky had nl. reeds in 1876, in Moskou, Tsjaikofski’s Sérénade mélancolique in première gespeeld. Verrukt door dit nieuw Vioolconcerto, introduceerde Brodsky het op zijn fenomenale Guarnerius in Wenen, tijdens een speciale “Novitätenprobe”, o.l.v. Hans Richter.Na de voorbereidende hoorzitting werd het werk tijdens het derde abonnementsconcert van de Filharmonische Vereniging, eind november, begin december 1881, goedgekeurd voor uitvoering. Het succes was sensationeel, ondanks een ongunstige ontvangst door een deel van het publiek. Ook de critici gedroegen zich vijandig tegenover het werk. Eduard Hanslick, de gezaghebbende, Weense muziekcriticus, meende zelfs ‘een kwade geur’ te merken, en vroeg zich af, of Brodsky zichzelf niet had gemarteld bij het spelen van zo’n stuk. Qua spel en techniek werd en wordt er inderdaad het uiterste van de solist gevergd. Niettemin trok het concerto veel aandacht en Brodsky kreeg aanbiedingen voor concerten in het volgend seizoen. De internationale status van het concerto werd bevestigd door de uitvoering door Adolph Brodsky in Londen, tijdens een “Richter Concert” in de Saint James’s Hall in 1882. In Rusland werd het Vioolconcerto voor het eerst uitgevoerd in augustus 1882, tijdens het zesde concert van de kunst- en industriële tentoonstelling, door Adolph Brodsky, onder leiding van Ippolit Altani, met een uitzonderlijk groot succes.Het Vioolconcerto in la klein, op. 82, uit 1904, is een van Glazounovs populairste composities. Het Concerto werd opgedragen aan de violist Leopold Auer, die het in februari 1905, in première speelde tijdens een concert van de Russische Muziekvereniging in St. Petersburg. De Britse première van het concerto volgde iets meer dan een jaar later, onder leiding van Sir Henry Wood, met de toen amper 14-jarige!, legendarische Mischa Elman (1891-1967), als solist. Het ongeveer 20 min. durend concerto is behoorlijk representatief voor de technisch briljante stijl van Glazunov. Er zijn nl. geen pauzes of genummerde secties. Niettemin wordt het vaak beschouwd als bestaande uit vier bewegingen, Moderato, Andante sostenuto, Cadenza (Più animato) en Allegro. De langzame beweging bv. werd naadloos ingevoegd in het midden van de eerste beweging, wat een originele en zeldzame structurele eigenaardigheid was. De beruchte hoofdcadens aan het einde van de eerste beweging werd door Glazunov zelf gecomponeerd. Het maakt uitgebreid gebruik van dubbelsnaren en wordt beschouwd als een van de moeilijkste passages van het concerto.De Russische violist, Ivan Pochekin (°1987), begon op vijfjarige leeftijd viool te spelen bij Galina Turchaninova. Zijn latere vioolleraren waren Maya Glezarova, Viktor Tretyakov en Rainer Schmidt. De begenadigde violist heeft ook veel van zijn vroege vorderingen te danken aan zijn moeder, die hem tien jaar lang lesgaf. In 2002 debuteerde hij in de Grote Zaal van het Conservatorium van Moskou, met Prokofievs Vioolconcerto nr. 2. Hij werkt creatief samen met Boris Berezovsky, Henri Demarquette, Tatiana Grindenko, Rainer Schmidt, Alexander Knyazev, Alexander Gindin, Artyom Dervoed, Philipp Kopachevskiy en Yuri Favorin, en speelt ook altviool. Een bijzondere partner van Ivan Pochekin is zijn broer, de violist Mikhail, met wie hij als duo (foto) speelt. Ivan Pochekin won in 2005, de eerste prijs op de Derde Internationale Paganini Vioolwedstrijd in Moskou, en was dat jaar ook tweede op de 8ste Internationale Vaclav Huml Vioolwedstrijd in Zagreb. Winnares was toen de Poolse violiste, Lucja Madziar (°1981).

Tchaikovsky & Glasunov Violin Concertos Ivan Pochekin Russian National Orchestra Mikhail Pletnev cd Profil Medien PH21052

https://www.stretto.be/2022/02/22/alexander-glazunov-symphony-no-7-pastoral-door-de-niederrheinische-sinfoniker-o-l-v-mihkel-kutson-op-het-label-mdg/