Natalie Haynes, “De kruik van Pandora. Vrouwen in Griekse mythen”, een verrijkende uitgave van Meulenhoff.

Natalie Haynes bespreekt tien verschillende verhalen uit de Griekse mythologie vanuit een nieuw perspectief. Ze stelt in haar boek nl. de vrouwen centraal, opmerkelijke vrouwen uit klassieke verhalen uit de Griekse mythologie, van Helena van Troje tot Pandora en Medea.

Veel hedendaagse romans, toneelstukken en films halen hun inspiratie uit de epische poëzie en Griekse tragedies die bijna drieduizend jaar geleden voor het eerst werden verteld. In het werk van Homerus, in bijvoorbeeld de verhalen over de Trojaanse Oorlog en Jason en de Argonauten, gaat het om mannelijke helden. Vrouwen komen er meestal bekaaid vanaf. En als ze wel het onderwerp van gesprek zijn, worden ze vaak afgeschilderd als monsterlijk, wraakzuchtig of gewoon kwaadaardig. Neem Pandora, iedereen kent haar als de eerste vrouw die alle chaos en ellende in de wereld heeft losgelaten, maar in het oorspronkelijke verhaal van Hesiodus handelde zij helemaal niet uit kwade wil. Zelfs de verhalen over Medea en Phaedra zijn genuanceerder dan hervertellingen ons laten geloven.

In “De kruik van Pandora”, herstelt Natalie Haynes het evenwicht. Als startpunt neemt ze Pandora en haar kruik (de doos kwam pas later), en in nog negen verhalen zijn, na millennia van verhalen over goden en mannen, nu eindelijk eens de stemmen te horen van Pandora, Iokaste, Helena, Medusa, de Amazonen, Klytaimnestra, Eurydice, Phaidra, Medea, Penelope.

De Griekse mythen zijn één van de belangrijkste culturele fundamenten van de moderne wereld. Verhalen over goden en monsters vormen de steunpilaar van epische poëzie en Griekse tragedies, van Homerus tot Vergilius en van Aeschylus tot Sophocles en Euripides. En nog steeds putten een schat aan romans, toneelstukken en films vandaag hun inspiratie uit die verhalen. Maar moderne vertellers van Griekse mythen zijn meestal mannen en hebben helaas weinig interesse getoond in het vertellen van vrouwenverhalen. Met Griekse scheppingsmythen als uitgangspunt en vervolgens de vier grote mythische sagen navertellend: de Trojaanse oorlog, het Koninklijk Huis van Thebe, Jason en de Argonauten, en Heracles, stelt Natalie Haynes de vrouwelijke personages op gelijke voet met de mannen. Het resultaat is een levendig en krachtig verslag van de daden – en wandaden – van o.a. Hera, Aphrodite, Athene en Circe. En weg van de godinnen van de berg Olympus zijn het Helena, Klytaimnestra, Jocasta, Antigone en Medea, en nu eens niet Paris, Agamemnon, Orestes of Jason.

Met humor, brengt Haynes een revolutie teweeg in ons begrip van epische gedichten, verhalen en toneelstukken, door ze nieuw leven in te blazen vanuit het perspectief van een vrouw en de oorsprong van hun mythische vrouwelijke personages te traceren. Ze kijkt naar vrouwen als Jocasta, Oedipus’ moeder die minnaar-vrouw werd (Freudiaans knelpunt geworden), tegelijk de slimste persoon in het verhaal en toch vaak onopgemerkt. Ze beschouwt Helena van Troje, wier huwelijk met Paris, de Trojaanse oorlog ‘veroorzaakte’, een ietwat ongelijke reactie op haar beslissing om haar man te verlaten voor een andere man. Ze laat zien hoe de verguisde Medea wraak nam op de man die haar pijn deed en haar verraadde, zij het met extreme maatregelen.

En ze kijkt naar Medusa, de oorspronkelijke monsterlijke vrouw, wiens blik mannen in steen veranderde, maar die niet altijd een monster was, en haar haar in slangen had veranderd als straf voor verkrachting. Een boek met grappige tot scherpe analyses van soms aardige en soms niet altijd aardige vrouwen. In elk geval, een verrijkende, feministische kijk op de Griekse mythologie.  “Pandora’s Jar” werd vertaald door Henny Corver en Frits van der Waa.

Radiopresentator, schrijver en classicus, Natalie Haynes (°1974), studeerde klassieke talen in Cambridge. Ze was de host van twee shows over de klassieke oudheid op BBC Radio 4 en in 2015 won ze de Classical Association Prize vanwege haar promotie van dit onderwerp bij een breder publiek. Haynes levert sinds oktober 2006 een gastbijdrage aan The Times en levert regelmatig een bijdrage aan New Humanist. Ze schreef ook voor The Sunday Times Magazine, The Sunday Telegraph, The Big Issue, Loaded en The Independent. Eerder schreef ze o.a. “The Children of Jocasta” (2017), “A Thousand Ships”, een hervertelling van de Trojaanse oorlog (2019) en “Helen of Troy: the Greek epics are not just about war – they’re about women” (2019).

Natalie Haynes De kruik van Pandora Vrouwen in Griekse mythen 375 bladz. uitg. Meulenhoff ISBN 9789029095402

https://www.stretto.be/2021/11/30/pat-barker-de-vrouwen-van-troje-een-uitgave-van-amboanthos/