De muziek van de Moravische componist, Jan Novák (1921-1984), een natuurlijke opvolger van Bohuslav Martinu, bij wie hij kort studeerde, is niets minder dan levensverhogend, het heeft Martins ritmische lading en zijn niet aflatende energie. En hoewel Novák veel problemen had met de autoriteiten in communistisch Tsjechoslowakije dat hij ervoor koos om te emigreren, is er een aanstekelijk optimisme, een joie de vivre, in deze drie werken die onmiddellijk communicatief is.
Op de cd staan zijn Concerto voor piano en strijkorkest(1949), het Concerto voor hobo en kamerorkest (1952) en zijn Concentus biiugis voor vierhandig piano en strijkorkest (1977). De uitvoerders zijn Alice Rajnohová, piano, Vilém Veverka, hobo, en Lucie Schinzelová (primo) en Kristýna Znamenáčková (secondo), piano duet.
Jan Novák (foto’s), niet te verwarren met Vítězslav Novák (1870-1949), werd geboren in Nová Říše (Neureisch), de stad van de broers Vranický, deel van het district Jihlava (Iglau), waar Gustav Mahler opgroeide. Hij kreeg compositieles van Vilém Petrželka, piano van František Schäfer en directie van B. Liška. Na tweeënhalf jaar dwangarbeid in nazi-Duitsland, studeerde hij een semester aan de Academie voor Muzikale Kunsten in Praag bij Pavel Bořkovec en vervolgens aan de Janáček-academie in Brno. Vervolgens kon hij in 1947/48, met een studiebeurs naar de Verenigde Staten. Daar studeerde hij aan het Berkshire Music Centre in Tanglewood bij Aaron Copland en in New York bij Bohuslav Martinů (foto). Ondanks de communistische machtsovername, keerde hij in 1948 terug naar Tsjecho-Slowakije. Hij vestigde zich in Brno en trouwde hij met de pianiste Eliška (Elissa) Hanousková, met wie hij een pianoduo vormde.
In 1963 was hij medeoprichter van de Tvůrčí skupina A (Scheppende groep A). De groep noemde zich ook wel Parasiti Apollinis en week af door actuele compositietechnieken te gebruiken in tegenstelling tot de gangbare officiële doctrine van het socialistisch realisme. Daardoor raakte hij in conflict met het regime, meer bepaald met de Tsjecho-Slowaakse componistenbond. Als gevolg werd hij vanaf 1961 uitgesloten van staatsopdrachten.
Nadat de Praagse Lente in 1968, keerde hij van een buitenlandse reis niet meer terug naar zijn land. Hij vestigde zich in 1970, met zijn familie in het Italiaanse Rovereto, waar hij pianoleraar was aan de plaatselijke muziekschool. Hij richtte het koor Voces Latinae op dat zich aan profane Latijnse koorliteratuur wijdde en organiseerde het muziekfestival Feriae Latinae. In 1977 vertrok hij met zijn familie naar het Zuid-Duitse Neu-Ulm. Later vervulde hij nog een studieopdracht aan de Muziekhogeschool van Stuttgart. Jan Novák overleed in Neu-Ulm op 63-jarige leeftijd. Na de Fluwelen Revolutie van 1989, werd hij door zijn land gerehabiliteerd. President Václav Havel onderscheidde hem nl. in 1996, postuum met de medaille van verdienste voor zijn land.
Ensemble Opera Diversa is een in Brno gevestigde groep van professionele musici en zangers, bestaande uit een kamerorkest, solisten, zangers, acteurs en het koor Ensemble Versus, dat zich richt op het creëren en uitvoeren van innovatieve muziek en muziektheaterprojecten. Hoewel het orkest geen vaste medewerkers heeft, is het gezelschap stabiel in uitvoerders en ontwikkelt het zich tot een lenig en avontuurlijk ensemble dat onverwachte niches van het muzikale repertoire van de 20ste en 21ste eeuw verkent. Naast klassieke muziek ligt de kern van haar activiteiten in de opera’s en het muziektheaterwerk van de oprichters, de componist Ondřej Kyas en de librettist Pavel Drábek. Sinds de start in 1999, is het Ensemble uitgegroeid tot een muziekvereniging die jaarlijks zo’n 30 evenementen realiseert. Het repertoire omvat zes volledige operaproducties. Het kamerorkest is opgericht in 2005 en staat onder leiding van concertmeester Jan Bělohlávek. Het orkest presenteert over het algemeen vijf thematische concertprogramma’s per jaar. Individuele concerten combineren meestal 20ste-eeuwse muziek met nieuw werk, voornamelijk van huiscomponist Ondřej Kyas en andere aangesloten componisten, waaronder Vojtěch Dlask, František Gregor Emmert, Peter Graham, Miloš Štědroň en Martin Wiesner.
Het opmerkelijke en weinig bekende werk van Jan Novák werd een belangrijk onderdeel van de concerten van Ensemble Opera Diversa in 2014: elk van de drie evenementen in een serie getiteld ‘The City as Music’ presenteerde ten minste één werk van Novák, ter gelegenheid van het 30-jarig jubileum van zijn dood. De muziek van Novák blijft een belangrijk element in het repertoire van de groep. In oktober 2021, tijdens een van een aantal evenementen ter gelegenheid van het eeuwfeest van Novák, presenteerde het 51e festival ‘Moravische herfst’ een geënsceneerde versie van Karel Kachyňa’s film Kočár do Vídně (‘Coach naar Wenen’) uit 1966, waarvoor Jan Novák de partituur schreef, Ensemble Opera Diversa kreeg deze wereldpremière toevertrouwd.
Gabriela Tardonová (geb. Piszkaliková) werd geboren in Karviná, in het oosten van Moravië. Op vijfjarige leeftijd trad ze toe tot de selecte muziekgroep Permoník (een permoník is een bovennatuurlijk wezen dat mijnen bewoont en bewaakt). In 1998 studeerde ze af als koordirigent aan de Faculteit Educatie van de Universiteit van Ostrava, gevolgd door de studie directie bij Rostislav Hališka en Lubomír Mátl aan de Janáček Academy of Performing Arts in Brno. In 2002 nam ze deel aan de masterclasses dirigeren van Zsolt Nagy in Ostrava. In 2003-2004 studeerde ze aan de Universität für Musik und darstellende Kunst in Graz bij Martin Sieghart. Tijdens deze afstudeerbeurs werd ze geselecteerd om deel te nemen aan het International Week Festival in Graz, waar ze het symfonie orkest van de universiteit dirigeerde. Ze is gespecialiseerd in het produceren van nieuwe operawerken (waaronder Markéta Dvořáková’s Giraffe Opera, Dvořáková en Ivo Medek’s MrTVÁ, en opera’s van Josef Berg). Naast Tomáš Krejčí is ze chef-dirigent van het Brno Youth Symphonic Orchestra. Sinds 2006 werkt ze regelmatig samen met Ensemble Opera Diversa als chef-dirigent.
Jan Novák Orchestral Music, Volume One Concentus biiugis for piano four hands and string orchestra Concerto for Oboe and Chamber Orchestra Concerto for Piano and String Orchestra Vilém Veverka, oboe, Alice Rajnohová, piano Lucie Schinzelová and Kristýna Znamenáčková, piano duet Ensemble Opera Diversa Gabriela Tardonová cd Toccata Classics TOCC 0551