“Reynaldo Hahn, Poèmes & Valses”, door Pavel Kolesnikov, piano, op het prestigieus label Hyperion. Magisch!

Pavel Kolesnikov is een dichter aan de piano en het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn opname van deze pianowerken van Reynaldo Hahn (1874-1947) een overtuigend pleidooi is geworden voor een componist die vaak wordt onderschat. Op de cd staat een selectie uit “Le rossignol éperdu”, afgewisseld met enkele ”Premières valses”.

De zoektocht van Proust naar de verloren tijd, ging gepaard met muzikale herinneringen en citaten, afkomstig uit de salons van het fin-de-siècle Parijs. Voor de componisten uit die tijd vormden die salons een perfect platform voor de introductie van nieuw werk, uitgevoerd door de beste musici, voor een sympathiek, mooi, goed opgeleid en rijk publiek. Voor de muziekminnende Marcel Proust boden ze talloze mogelijkheden om de componisten te ontmoeten die hij zo bewonderde. Tijdens de ‘Belle Époque’ vermenigvuldigen de muzikale salons zich. In dat van de prins van Polignac bv., speelden Gabriel Fauré en Maurice Ravel, en Proust ontdekte er de Sonate voor viool en piano van César Franck (1886).

In 1894 ontmoette hij er Reynaldo Hahn (foto’s), een eclectische componist en muziekcriticus, die hem in contact bracht met de wereld van Ballets Russes. De twee mannen zijn niet alleen twee jaar lang geliefden geweest, maar hebben hun hele leven, een esthetische en intellectuele relatie onderhouden, die rijk was aan wederzijdse invloeden, uitwisselingen en confrontaties.

Reynaldo Hahn (1874-1947) was de zoon een Duits-Joodse zakenman en ingenieur uit Hamburg en een Venezolaanse moeder. Hij werd geboren in Caracas, maar woonde sinds 1878, in Parijs. Hij ging er naar het Conservatoire national supérieur de musique en werd leerling van Gounod en Massenet. Reynaldo Hahn heeft er altijd last van gehad om een “huiskamermuzikant”, een “kleine meester” of een “aangename improvisator” met een “delicaat genie” te worden genoemd. In dit werk wilde hij bewijzen dat hij wel degelijk in staat was iets totaal anders te componeren. Hahn gaf blijk van dit bewustzijn toen hij tussen 1899 en 1911, zijn magnum opus voor piano solo componeerde, 53 Poèmes pour piano. De overgrote meerderheid van de “Poèmes” behield weliswaar de spontaniteit en oprechtheid die zijn vorige werken kenmerkten. We vinden in deze collectie, en voor het eerst in het oeuvre van Reynaldo Hahn, de invloed van het impressionisme.

“Le Rossignol éperdu” werd verdeeld in vier reeksen: Serie I: 1 tot 30, Serie II: Orient, 31 tot 36, Serie III: Carnet de voyage,37 tot 45, en Serie IV: Versailles, 46 tot 53. Deze 53 gevarieerde en glinsterende “gedichten voor piano” klinken als een elegie, een scherzo, verder als een herinnering aan een reis, of als een indruk van het Oosten. Een pianowerk van experiment en onderzoek naar een nieuwe taal, die zich wilde onderscheiden van zijn pianomuziek en mélodies voor de salons van la princesse Mathilde, dochter van Jérôme Bonaparte, la comtesse De Guerne of de schilderes, Madeleine Lemaire, die model stond voor het personage van Madame Verdurin in “À la recherche du temps perdu” van Marcel Proust.

De verzameling stukken, samen “Le Rossignol éperdu” getiteld, werd voor het eerst gepubliceerd door Heugel & Co. in 1912, maar is pas recentelijk populair geworden bij pianisten en kenners. Het woord éperdu in de titel kan worden vertaald als de “verontruste” of “verbijsterde”, “radeloze” of “verwarde” nachtegaal. Hahn zelf beschreef de cyclus vluchtig in een brief aan Proust, waarin hij aangaf dat hij de stukken had gecomponeerd met “larmes rentrées,” of “onderdrukte tranen”. Deze verzameling magnifieke, sfeervolle karakterstukken kwamen in de lijn van de efemere stijl van de vroege Scriabin, het subtiel harmonisch palet van een Gabriel Fauré, de ingetogen, spaarzame lyriek van de late Liszt, of de suite, “La Maison dans les dunes”, van de helaas zo weinig bekende componist, Gabriel Dupont. Hahn drukte weliswaar duidelijk zijn eigen stempel op deze stukken. Voorbeelden zijn het eenvoudig stijgend motief van twee noten vanuit een chromatisch georiënteerde, lineaire textuur in “Éros caché dans les bois” (nr. 9), en in de onvoorspelbare melodische wendingen in het kort maar levendig “Portrait” (nr. 14). Hahn schittert ook in de glinsterende delicatesse van de unisono lijnen in “Le Jardin de Pétrarque” (nr. 38) en in “Noces du Duc de Joyeuse” (nr. 41).

De in Londen wonende, Russische pianist, Pavel Kolesnikov (°1989), werd geboren in een Siberische familie van wetenschappers en studeerde gedurende tien jaar lang zowel piano als viool, voor hij zich op piano toelegde. Hij ging studeren aan het Staats Conservatorium van Moskou bij Sergey Dorensky, het Londense Royal College of Music bij Norma Fisher en aan de Muziekkapel Koningin Elisabeth in Brussel bij Maria João Pires. En dit dankzij de genereuze steun van Christopher D. Budden, de RCM Scholarship Foundation en de Hattori Foundation. Tijdens zijn studie ontving hij de Milstein-medaille en het RCM Benjamin Britten Piano Fellowship, ondersteund door de Philip Loubser Foundation. Sinds hij in 2012 Prijswinnaar van de Honens Prijs voor Piano werd, heeft Pavel over de hele wereld gespeeld, onder meer in Zankel Hall in Carnegie Hall, Konzerthaus in Berlijn, Wigmore Hall in Londen, het Melbourne Recital Centre, Saitama Theater in Tokio en het Louvre Auditorium in Parijs.

Na zijn debuut in Wigmore Hall in januari 2014, gaf The Daily Telegraph zijn recital een zeldzaam vijfsterrenrecensie en verklaarde dat het ‘een van de meest gedenkwaardige gebeurtenissen was die Londen in lange tijd niet had meegemaakt’. Pavel Kolesnikov was van 2014 tot 2016, lid van het prestigieus New Generation Artists-programma van BBC Radio 3. Hij maakte zijn BBC Proms-debuut in 2016 tijdens het uitvoeren van Tchaikovsky’s pianoconcert nr. 2 o.l.v. Ilan Volkov, en werd uitgenodigd om in 2017 terug te keren voor een all-Chopin solo recital. Hij heeft een drukke carrière als recitalist, kamermusicus en solist met orkesten zoals de Royal Philharmonic, BBC Philharmonic en Russian National orchestras, en de symfonieorkesten van de stad Birmingham, Toronto en de BBC. Zijn debuutstudio-opname, van Tsjaikofski’s “Jaargetijden” voor Hyperion, werd lovend ontvangen en zijn tweede cd, met Mazurka’s van Chopin, won een Diapason d’Or en een Gramophone Award-nominatie terwijl hij een plaats kreeg tussen The Daily Telegraph’s ‘Cultural Best van 2016’. Pavel gelooft dat kunst het best begrepen kan worden in en door haar vele vormen, eerder dan gescheiden en isolement. Schilderen en fotografie zijn voor hem van bijzonder belang, net als mode en parfums. Hij is een fervent verzamelaar van fijne parfums en exemplaren in zijn verzameling dateren van het begin van de 20ste eeuw tot vandaag.

De poèmes zijn aansprekende werken met een grote gevoeligheid en charme, prachtige evocaties van de salons van het Parijs van het fin de siècle. De genuanceerde titels van de stukken, op zichzelf al kleine kunstwerken, laten doorschemeren wat ons te wachten staat in Kolesnikovs gevoelige realisatie van Hahns uiterst verfijnde klankwereld. Magnifiek!

Reynaldo Hahn Poèmes & Valses Pavel Kolesnikov cd Hyperion CDA68383

https://www.stretto.be/2021/02/11/nieuwe-reynaldo-hahn-o-mon-bel-inconnu-door-het-orchestre-national-avignon-provence-o-l-v-samuel-jean-in-de-reeks-opera-francais-van-bru-zane-heerlijk/

https://www.stretto.be/2020/12/02/reynaldo-hahn-lile-du-reve-1898-door-het-munchner-rundfunk-orchester-o-l-v-herve-niquet-de-nieuwe-cd-boek-uitgave-van-palazzetto-bru-zane/