“Debussy, Piano Duets”, door Louis Lortie en Hélène Mercier op het label Chandos. Gevoelig, sfeervol en charmant. Top! | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

De vaste duet- en pianopartners Hélène Mercier en Louis Lortie, presenteren dit allesomvattend Debussy-programma met o.a. duetten die door de componist zelf werden gearrangeerd, zoals de bekende Petite Suite, naast o.a. de veel minder bekende “Six Épigraphes antiques” en de “Marche écossaise sur un thème Populaire”. Niet te missen!

Claude Debussy (1862-1918) markeerde het keerpunt tussen twee grote periodes in de muziekgeschiedenis, het romantisch erfgoed van de 19de eeuw en de moderniteit van de 20ste eeuw. Hij evolueerde weliswaar tot een zuiver, lineair modernisme, wat hem misschien wel tot de Mondriaan van de muziek maakte. Aan het begin van zijn carrière werd de jonge Debussy omschreven als een impressionist, als het muzikaal equivalent van het impressionisme in de figuratieve kunst. Dit was begrijpelijk, maar vanwege zijn connecties met Mallarmé en Maeterlinck, paste het niet helemaal, in die mate zelfs dat hij later eerder als symbolistisch kunstenaar zou worden gedefinieerd. Over het algemeen is het zelfs de symbolistische beweging die de kunst van Debussy het beste beschrijft. In Debussy’s pianowerken vinden we tekenen van zijn evolutie die ons in staat stellen de verschillende fasen van zijn esthetiek te begrijpen, niet alleen als kunstenaar maar ook als communicator in muziek, die alle artistieke velden van de 19^de– tot de 20ste eeuw weerspiegelde.

Debussy had zijn préludes al twee of drie jaar gepland, voor het eerste boek in 1910 verscheen. Tegen het einde van 1911 werkte hij aan een tweede boek dat in 1913 werd uitgegeven. Terwijl Bach en Chopin hun préludes zagen als technische oefeningen in de verschillende toonaarden, waren Debussy’s préludes in vrije vorm, vol expressiviteit. Elk heeft een andere beschrijvende titel die aanwijzingen geeft over wat er door de geest van de componist ging toen hij ze componeerde. Wat Debussy in zijn préludes en in eerdere werken met een soortgelijke inspiratie deed, was componeren met klanken in plaats van met noten. Het is dat, in plaats van hun pittoreske kwaliteiten, wat de geschiedenis heeft veranderd. Debussy deed niets minder dan muziek bevrijden van de overheersing van de functionele harmonie die al drie eeuwen de muziek beheerste. Tonaliteit werd kleur.

De “Marche écossaise sur un thème populaire” (“March of the Old Counts of Ross”), opgedragen aan de Amerikaanse generaal John Meredith Read (1837-1896) die diplomaat was in Parijs en van Schotse afkomst (‘Lords of Ross’) was, werd oorspronkelijk gecomponeerd in 1890 voor vierhandig piano en werd tussen 1893 et 1910 georkestreerd door Debussy zelf.

In “La Mer” vertelde Debussy het verhaal van de eeuwige odyssee van de oceaan. Hij voer als het ware door een emotionele storm en rust, wind en regen, in muziek, die stijgt en daalt met het ritme van de zee. Debussy voltooide “La mer, trois esquisses symphoniques pour orchestre” in 1905 na er twee jaar aan te hebben gewerkt. Naast een versie voor orkest maakte hij ook een versie voor vierhandig piano. De bestaande versie voor twee piano’s was van de hand van André Caplet. In 1908-1909 bewerkte Debussy het werk nogmaals. De subtitel ‘drie symfonische schetsen voor orkest’ refereerde oorspronkelijk aan een symfonie, maar een strikte symfonie is het niet geworden. Toch heeft het werk symfonische kenmerken. Het thema dat in de opening wordt neergezet komt in alle drie de delen terug en wordt in deel 3 als aankondiging van het slot van de compositie gebruikt. Het werk wordt daarom ook wel als symfonie of symfonisch gedicht bestempeld.

Debussy componeerde “La Mer”, beïnvloed door zijn intense ervaringen in de zomer van 1904, in Jersey en in Dieppe, met zijn grote, nieuwe geliefde, Emma Bardac (foto), Hij had haar via haar zoon Raoul, die een leerling was van hem, eind 1903 leren kennen. De titel verwijst bijgevolg niet enkel naar de zee, maar naar de achter het Frans woord voor zee, verstopte betekenis van “moeder”, moeder van….

De natuurverschijnselen die hij in zijn drie symfonisch schetsen evoceert, verklanken en exprimeren zijn liefdeservaringen met Emma. Debussy begon aan het werk grotendeels in Villeneuve-la-Guyard in Bourgondië. Hij voltooide zijn meesterwerk weliswaar in Eastbourne (foto) in Engeland, dat wel degelijk aan zee ligt. De première in 1905 in Parijs door het Orchestre Lamoureux o.l.v. Camille Chevillard was echter geen succes. De uitvoering op deze cd is dat wel, want ontdaan van zijn orkestratie, stelt de versie voor twee piano’s u als luisteraar in staat om Debussy’s baanbrekende harmonische innovaties makkelijker te onderscheiden en energetische veranderingen in kleur en tempo geeft het Duo de mogelijkheid tot geanimeerd en virtuoos spel. Deze heel bijzondere cd werd opgenomen in de concertzaal van Snape Maltings in Suffolk, op twee Bösendorfer 280 VC-vleugels.

De Canadese pianiste, Hélène Mercier (°1960), sedert 1991, de echtgenote van de Actionnaire majoritaire en président-directeur général van de groep LVMH, Bernard Arnault, begon haar muzikale studie op zesjarige leeftijd aan de Ecole de musique Vincent-d’Indy in Montreal. Vanaf haar vijftiende, ging ze opeenvolgend les volgen bij drie legendarische pianopedagogen, Dieter Weber (1931-1976) in Wenen, Sasha Gorodnitsky (1904-1986) aan de Juilliard School of Music in New York en Pierre Sancan (1916-2008) aan het Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris. Pierre Sancan was de leraar van o.a. Michel Béroff, Abdel Rahman El Bacha, Emile Naoumoff, Jean-Efflam Bavouzet, Jacques Rouvier, Eric Larsen en Jean-Philippe Collard!

Louis Lortie (°1959) studeerde in Montreal (Quebec) bij Yvonne Hubert (1895-1988) (een ex-leerlinge van de legendarische Alfred Cortot en die Fauré nog goed gekend heeft), bij Beethoven-specialist Dieter Weber (1931-1976) in Wenen, en vervolgens bij Leon Fleisher (°1928), een gewezen leerling van Arthur Schnabel. In 1984 won hij de eerste prijs op de Busoni-wedstrijd en datzelfde jaar was hij prijswinnaar op de Leeds-wedstrijd. In recital- en kamermuziek verschijnt Louis Lortie in ’s werelds meest prestigieuze concertzalen en festivals, waaronder de Wigmore Hall in Londen, de Philharmonie de Paris, Carnegie Hall en de Chicago Symphony Hall, het Beethovenfest Bonn en het Liszt Festival Raiding. Louis Lortie is medeoprichter en artistiek directeur van het LacMus International Festival aan het Comomeer en Master in Residence aan de Muziekkapel Koningin Elisabeth in Argenteuil/Waterloo. Samen met zijn Canadese collega-pianiste, Hélène Mercier (°1960), heeft hij als het “Lortie-Mercier-duo” (foto), ook nieuw licht geworpen op het repertoire voor vier handen en twee piano’s, zowel in de concertzaal als op verschillende opnames.