In hartje New York, prachtig gelegen met zicht op Central Park, prijkt “The Frick Collection”. Een geliefd museum, geroemd om de hoge kwaliteit van de collectie. Het jubileumjaar van het Mauritshuis sluit af met een tentoonstelling van 10 schilderijen van Hollandse meesters uit deze legendarische “Collection”. Van de 10 schilderijen in de tentoonstelling, is Rembrandts “Zelfportret” uit 1658, hét absoluut topstuk. Het meesterwerk is nl. het grootste en ook het meest imponerende zelfportret dat Rembrandt ooit schilderde!
Henry Clay Frick (1849-1919) was een steenrijke, Amerikaanse industrieel (coke and steel magnate), financier en kunstmecenas. Hij richtte het cokesproductiebedrijf HC Frick & Company op, was voorzitter van de Carnegie Steel Company en speelde een belangrijke rol bij de vorming van het gigantische productieconcern US Steel. Hij financierde ook de bouw van de Pennsylvania Railroad en de Reading Company, en had uitgebreide vastgoedposities in Pittsburgh en in de staat Pennsylvania. Later bouwde hij het historisch neoklassiek Frick Mansion (nu een monumentaal gebouw in Manhattan), en na zijn dood schonk hij zijn uitgebreide collectie schilderijen van oude meesters en meubels, om de beroemde Frick Collection en het kunstmuseum te creëren. 
Deze werd verder uitgebouwd door zijn buitengewoon intellectuele en legendarische dochter, Helen Clay Frick (1888-1984). ‘She devoted her adult life to defending her father’s public image from attack and continuing his tradition of philanthropy’. Interessant om weten, is dat vader Frick, omwille van zijn “Jungfernfahrt”, zijn ticket had voor de eerste reis van de “RMS Titanic”. Omdat Adelaide, zijn vrouw, haar enkel had verstuikt, werd de reis afgezegd…
Terwijl zijn eigen gebouw wordt gerenoveerd, geeft het legendarisch, Amerikaans museum nu voor het eerst deze magistrale kunstwerken in bruikleen aan een Europees museum. Eén van de schilderijen, die New York tijdelijk inruilt voor Den Haag, is het reeds genoemd, bejubeld “Zelfportret” van Rembrandt uit 1658. De schilder heeft zichzelf in zijn leven vele malen vereeuwigd, maar dit zelfportret wordt door kenners als het indrukwekkendste beoordeeld.
“The Frick Collection” en het Mauritshuis hebben al jaren een warme band. In 2013, toen het Mauritshuis werd verbouwd, leende het museum nl. al een tiental topstukken uit aan The Frick Collection, waaronder Vermeers “Meisje met de parel” en het heerlijk, schattig “Puttertje” van Carel Fabritius. In 2015 stak een groep van 36 kunstwerken uit The Frick Collection, de Atlantische oceaan over voor een tentoonstelling in het Mauritshuis, “The Frick Collection – Kunstschatten uit New York”. Het betrof toen niet alleen schilderijen, maar ook tekeningen, beeldhouwwerken en voorwerpen van kunstnijverheid, alle na het overlijden van Sir Henry Clay Frick, voor de collectie verworven. Dit jaar mag het museum tien topstukken uit The Frick Collection tonen die nog gekocht zijn door Henry Clay Frick en het Mauritshuis mocht een keuze maken uit de Hollandse schilderijen in de wereldberoemde verzameling. Negen van de tien werken zijn trouwens nooit meer in Europa aan het publiek getoond nadat zij meer dan een eeuw geleden, naar Amerika werden verscheept.
In het Mauritshuis vind je nu tijdelijk ook vier magistrale Vermeers, waaronder één van zijn aantrekkelijkste genrestukken, “De soldaat en het lachende meisje” (ca. 1657), in 1911 aangekocht door Frick. Het schilderij belicht een tafereel uit het dagelijks leven, waarbij een jonge vrouw is geplaatst in het licht, zodat de kijker goed kan zien dat zij volledig is gericht op de soldaat tegenover haar. De vrouw heeft een glas witte wijn in haar handen. Het lijkt onschuldig, maar in het 17de-eeuwse Holland, werd het drinken van wijn ontmoedigd, je had er nl. losbandig van kunnen worden. Naar de relatie tussen de twee figuren, laat Vermeer je als kijker gissen.
Het derde overgevlogen topstuk uit New York is “Portret van een man” van Frans Hals. Over de opdrachtgever is niets bekend. Op het portret zijn nl. geen familiewapens of opschriften met leeftijdsvermelding te zien. Wél is bekend dat Hals dit portret aan het eind van zijn leven maakte. Hij was toen achterin de zeventig, en hanteerde een uitermate “moderne”, losse en spontane schildertechniek. Het portret heeft een levendig karakter door de brede toetsen witte verf bij het overhemd, de kraag en de manchetten.
De tentoonstelling Manhattan Masters werd mede mogelijk gemaakt door de genereuze steun van: American Friends of the Mauritshuis, Stichting de Johan Maurits Compagnie, Stichting Vrienden van het Mauritshuis, Turing Foundation, Mondriaan Fonds, Marjon Ornstein Fonds, The Netherland-America Foundation en de Bloomberg Philanthropies.
Het alweer schitterend boek, dat bij de tentoonstelling verschijnt, richt zich uitsluitend op de Nederlandse schilderkunst van de 17de eeuw en bevat bijzondere werken van bekende kunstenaars uit die periode, onder wie Rembrandt, Vermeer, Hals en Ruisdael. Hun schilderijen worden besproken als onderdeel van het groter verhaal van het ontstaan en de evolutie van The Frick Collection, die vorm kreeg aan het einde van de 19de– en het begin van de 20ste eeuw. In een tijd waarin de rijkste Amerikanen wedijverden om de mooiste kunstschatten van Europa te bezitten, behoorden de Nederlandse schilderijen uit de 17de eeuw, tot de meest gewilde objecten van Frick en andere Amerikaanse verzamelaars. Niet te missen!
Manhattan masters, Hollandse schilderijen uit ‘The Frick Collection’ 104 bladz. geïllustreerd uitg. Waanders Zwolle NL ISBN 9789462624290 ENG ISBN 9789462624306