Voor zijn magistrale, wereldberoemd geworden opera’s, componeerde de jonge Puccini, enkele religieuze composities en enkele orkestwerken, die bij het breed publiek nog steeds te weinig bekend zijn. Op deze cd ontdekt u enkele van deze opvallende werken, die stilistisch, reeds vooruit liepen op zijn unieke, hoogst persoonlijke, lyrische stijl. 

Tussen 1876 en 1883, componeerde de jonge Puccini (foto) nl. een Preludio in Mi minore, voor orkest en een Preludio sinfonico in La maggiore voor orkest, het hier opgenomen Scherzo in La minore, voor strijkers en een Adagietto, voor orkest, een Trio in Fa maggiore voor orkest, en het eveneens hier opgenomen Capriccio Sinfonico. Na een korte loopbaan als kerkorganist, besloot Puccini, na een opvoering van Verdi’s “Aïda”, om operacomponist te worden. Hij studeerde van 1880 tot 1883, bij Amilcare Ponchielli en Antonio Bazzini, aan het Conservatorium “Giuseppe Verdi” in Milaan, en in 1882 deed hij mee aan een wedstrijd voor een opera in één bedrijf. Hoewel hij niet won, werd zijn inzending, “Le Villi”, naar Heinrich Heine, in 1884, opgevoerd in het Teatro Dal Verme en trok daarbij de aandacht van uitgever Giulio Ricordi. Die bestelde een tweede opera. Het werd, “Edgar”, naar Alfred de Musset.

Puccini’s “Messa of Messa a quattro voci” (nu bekend onder de naam Messa di Gloria) is een mis gecomponeerd voor orkest en koor (SATB) met tenor- en baritonsolisten. Het meerdelig werk is een complete mis, een Missa tota, dat de volgende delen omvat: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Benedictus en Agnus Dei. Puccini, telg van een eeuwenoud geslacht van componerende (kerk)musici, componeerde de Messa als afstudeerproject aan het Istituto Musicale Pacini.

De eerste opvoering van Puccini’s Messa vond plaats in Lucca in juli 1880. Het Credo was weliswaar al gecomponeerd én opgevoerd in 1878, en was door Puccini oorspronkelijk bedoeld als een zelfstandige compositie. Het compleet manuscript van de Messa werd door Puccini nooit gepubliceerd. En, hoewel het werk goed ontvangen werd bij de eerste uitvoering, werd het niet meer uitgevoerd tot 1952 (eerst in Chicago en daarna in Napels). Wel hergebruikte hij materiaal uit zijn Messa in andere composities. Muziek van het Agnus Dei gebruikte hij bv. in zijn opera “Manon Lescaut” en het Kyrie, gebruikte hij in zijn opera, “Edgar”.

Verdi was na het overlijden van Rossini begonnen aan een project om, samen met andere operacomponisten, een requiem te componeren, dat, behalve Verdi’s “Libera me”, nooit van de grond kwam. Later, in 1874, bij de dood van de dichter Manzoni, componeerde Verdi de begindelen van het requiem. Puccini heeft zich bij het krijgshaftig begin van zijn Gloria en bij het eerste thema van zijn Credo, duidelijk door Verdi laten inspireren. De jonge Puccini maakt volop gebruik van de mogelijkheden van het orkest en zette het niet alleen in ter begeleiding. Hij liet het nl. zoals later in zijn opera’s, ook deelnemen aan de dramatische ontwikkeling. Alles stond ten dienste van de grote emoties. De vocale solisten zijn Charles Castronovo, tenor, en Ludovic Tézier, bariton.

“Crisantemi” (chrysanten) is een kort jeugdwerk van Puccini. Volgens de componist zelf componeerde hij in 1890, deze sfeervolle elegie op één avond. Oorspronkelijk was het bedoeld voor strijkkwartet, later vond een uitbreiding tot strijkorkest plaats. In wezen gaat het om een korte trenodie, “Alla memoria di Amedeo di Savoia Duca d’Aosta” (1845-1890), doordrongen van melancholie. Amadeus I, (foto) de broer van de latere Italiaanse koning, Umberto I, was als rivaal van Leopold von Hohenzollern-Sigmaringen, van 1870 tot 1873, koning van Spanje.

Puccini gebruikte de beide hoofdthema’s in de vierde akte van zijn opera “Manon Lescaut”, gecomponeerd tussen 1889 en 1893, wanneer Manon haar desolaat einde vindt in de woestijn, “Sola, perduta, abbandonata” (“alleen, verloren en verlaten”). Puccini componeerde overigens in die periode nog drie menuetten voor strijkkwartet, een Minuetto (“A S.A.R. Vittoria Augusta di Borbone, Principessa di Capua”), Minuetto nr. 2 (“All’esimio violinista prof. Augusto Michelangeli”) en Minuetto nr. 3 (“All’amico maestro Carlo Carignani”), alle gepubliceerd omstreeks 1892.

De Spaanse dirigent. Gustavo Gimeno (1976) is momenteel dirigent van het Filharmonisch Orkest van Luxemburg en van het Toronto Symphony Orchestra. Deze zoon van een klarinettist, studeerde percussie en piano. Zijn oudere broer studeerde klarinet en viool. Gimeno trad in 2001 in dienst bij het percussie-gedeelte van het Koninklijk Concertgebouw Orkest (KCO) en werd in april 2002 uitgeroepen tot hoofdpercussionist van het KCO. Tijdens zijn carrière bij het KCO vervolgde Gimeno zijn opleiding aan het Amsterdams Conservatorium. Hij ontving aanmoediging van zijn mentor, Mariss Jansons en werd een assistent-dirigent van Jansons bij het KCO.

In februari 2018 heeft Gimeno voor het eerst het Toronto Symphony Orchestra (TSO) gedirigeerd. Op basis van dit gastoptreden kondigde de TSO in 2020, de benoeming van Gimeno aan als zijn volgende muziekdirecteur,  met een eerste contract van 5 jaar. In november 2022 kondigde de TSO de uitbreiding van het contract van Gimeno aan als zijn muziekdirecteur tot en met 2030. In juli 2022 kondigde het Teatro Real de benoeming van Gimeno aan als zijn volgende muziekregisseur, vanaf het seizoen 2025-2026, met een eerste contract van 5 jaar.

Puccini Messa di Gloria & Orchestral Works Charles Castronovo Ludovic Tézier Orfeó Català Orchestre Philharmonique du Luxembourg Gustavo Gimeno cd hamonia mundi HMM905367

https://www.stretto.be/2017/09/06/bruckner-1-o-l-v-gustavo-gimeno/