De variatie was Brahms’ lievelingsvorm. Ontdek op deze sublieme cd, 4 van zijn variatiecycli, gecomponeerd op thema’s van Schumann, op een thema van hemzelf, op een Hongaars volkslied en op een subliem thema van Händel. Niet te missen! 
In februari 1854 nam Robert Schumanns mentaal lijden plotseling toe. Hij klaagde vooral over hoorstoornissen. Tonen, akkoorden, ganse composities woelden in zijn hoofd en beroofden hem van zijn slaap. Clara noteerde „teils wundervolle, teils gräßliche Musik of herrlichste Offenbarungen“. In 2006 gepubliceerde medische dossiers wezen op het verband met syfilis. Bipolaire stoornis en andere oorzaken kwamen weliswaar ook in aanmerking. In die vreselijke maand februari noteerde hij een thema aan de piano, waarvan hij zei dat het hem was voorgezongen door een engel. Op dit thema componeerde hij variaties (Thema mit Variationen in Es-Dur (Geistervariationen)). Op dit zelfde thema componeerde de jonge Brahms in 1863, “Variationen über ein Thema von Robert Schumann”, oorspronkelijk voor vierhandig Klavier, op.23.
Dag en nacht werd Schumann door zijn vrouw en kinderen bewaakt en was al onder medisch toezicht. Op 27 februari 1854 slaagde Schumann er toch in om op “Rosenmontag”, op een onbewaakt moment, het huis aan de Bilker Straße, hun vijfde woonst in vijf jaar tijd in Düsseldorf, te verlaten. Hij zocht de Oberkasseler Pontonbrücke (foto) op, klom over de reling en sprong nadat hij zijn trouwring in de rivier had gegooid, in het water. Hij werd gered, werd naar huis gebracht en verzorgd door een arts. Clara vond met haar kinderen een onderkomen bij een vriend. Van zijn zelfmoordpoging en hoe Schumann was gevonden, zou ze pas 1856 op de hoogte worden gebracht.
Op 4 maart 1854 werd Schumann op eigen verzoek opgenomen in het tien jaar eerder door Dr. Franz Richarz (foto) geopend psychiatrisch ziekenhuis Endenich, even buiten Bonn. In het eerste jaar van zijn verblijf in de instelling speelde Schumann soms nog piano. Hij studeerde composities van Brahms in en las veel, maar werd gekweld door hallucinaties en waanbeelden bv. dat Düsseldorf onder gegaan was en dat Clara dood of krankzinnig was. Zijn medische dossiers vermeldden ook spraakstoornissen, woede aanvallen, felle, algemene onrust, urenlang brullen en schreeuwen en agressie tegen bewakers en dokters.
Clara bezocht hem op advies van de artsen dan ook pas na meer dan twee jaar, nl. op 27 juli 1856 twee dagen voor zijn dood! Op dat moment weigerde Schumann alle voedselinname. Op 29 juli is hij overleden. Er was niemand aanwezig. s ’Avonds op 31 juli 1856 werd hij begraven op het oude kerkhof in Bonn. Hij was 46 jaar oud. Het ziekenhuis is vandaag het ontroerend Schumann Haus Bonn. Het privé-psychiatrisch ziekenhuis van weleer herbergt vandaag een museum (Schumann-Gedenkzimmer) met brieven, facsimile’s en andere documenten en de muziekbibliotheek van de stad Bonn.
De nog jonge Brahms was in oktober 1853 aan de Schumanns geïntroduceerd met een introductiebrief van de violist en componist Joseph Joachim. Brahms was toen 20 en Schumann prees hem in het Neue Zeitschrift für Musik. Een van de eerste dingen die de jonge Brahms deed om Robert Schumann te bedanken, was het componeren van een reeks variaties op een thema uit Schumanns Fünf Albumblätter: I. Ziemlich Langsam, een deel van Schumanns Bunte Blätter, op. 99, uit 1841.
De variaties en fuga op een thema van Händel, op. 24, dateert uit 1861. Het bestaat uit 25 variaties en een afsluitende fuga, gebaseerd op een thema uit de derde beweging (Aria con Variazioni) uit Händels Suite nr. 1 voor klavecimbel in Bes HWV 434 uit 1733. De Händel variaties werden gecomponeerd, nadat Brahms het vrouwenkoor in Hamburg had geleid. Hij verliet zijn benauwd en armoedig geboortehuis in Hamburg en verhuisde naar zijn eigen woonst in de stille buitenwijk van het landelijke Hamm. Dit betekende het begin van een zeer productieve periode. Gecomponeerd in september 1861, werd het werk opgedragen aan Clara Schumann, zijn muzikale en persoonlijke mentor. Het werd haar aangeboden op 13 september voor haar 42ste verjaardag. Rond diezelfde tijd resulteerde zijn interesse in en beheersing van de piano ook in twee uitzonderlijke pianokwartetten. Amper twee maanden later, in november 1861, componeerde hij zijn Schumann Variaties, op. 23, voor piano vierhandig.
Vanaf zijn vroegste jaren als componist was de variatie als muzikale vorm nl. van groot belang voor Brahms. Vóór de Händel variaties had hij reeds variaties gecomponeerd, evenals variaties in de langzame beweging van zijn op. 1, de pianosonate in C, en in kamermuziek (bvb. in het Poco adagio van zijn 2de Strijksextet). Brahms bestudeerde al geruime tijd barokke voorbeelden. In het bijzonder, in de tijd tussen zijn 11 “Variationen über ein eigenes Thema” in D (1857), die Clara Schumann in première speelde, zijn 14 “Variationen über ein ungarisches Lied” in D (1854), op. 21, en de 25 “Variationen über ein Thema von Händel” op. 24 (1861), maakte Brahms een zorgvuldige studie van historische modellen, preludes en fuga’s, canons en dansen uit de barokperiode, getuige twee gigues en twee sarabandes, die hij speciaal componeerde om zijn techniek te ontwikkelen. Het resultaat van deze historische studies werd duidelijk zichtbaar in zijn keuze van Händel, evenals zijn gebruik van barokke vormen, waaronder de Siciliano-dans, de Franse school van Couperin en, meer in het algemeen, het veelvuldig gebruik van contrapuntische technieken.
De Russisch-Amerikaanse pianist en dirigent, Vladimir Feltsman (°1952), is één van de veelzijdigste en interessantste musici van deze tijd. Hij studeerde aan de Conservatoria van Moskou en Sint-Petersburg, en won in 1971, de Grand-Prix op de Marguerite Long Internationale Piano Wedstrijd in Parijs. Zijn uitgebreid repertoire omvat muziek van de barok tot 20ste eeuw. Als vaste gastsolist bij toonaangevende symfonieorkesten o.a. in de Verenigde Staten, speelt hij in de meest prestigieuze concertseries en op de belangrijkste muziekfestivals over de hele wereld. Feltsman geeft les aan de Mannes School of Music (in The New School) en aan de State University of New York at New Paltz (Ulster County), waar hij oprichter en directeur is van het Internationaal Zomerfestival, “Piano Summer”.
Tracklist :
Variations on a theme by Schumann, Op. 9
Variations on an Original Theme, Op. 21, No. 1
Variations on a Hungarian Song, Op. 21 No. 2
Variations and Fugue on a Theme by Handel, Op. 24
Brahms Variations On a theme by Schumann, Op. 9 On an Original Theme, Op. 21, No. 1 Variations on a Hungarian Song, Op. 21 No. 2 Variations and Fugue on a Theme by Handel, Op. 24 Vladimir Feltsman cd Nimbus Alliance NI6418