In 430 v. C. probeerde Socrates de ijdele, machtsbeluste Atheense staatsman, Alkibiades te leren hoe hij een goed mens kon zijn maar hij faalde. Alcibiades leidde zijn stad in een kansloze oorlog die Athene verwoestte. Aan de hand van dit bekend verhaal met moderne interpretaties van oude bronnen, geeft Massimo Pigliucci een volledig beeld van de filosofie en cultivering van karakter en deugdzaamheid, iets wat de Grieken Aretè noemden. Het boek biedt een antwoord op de cruciale vraag, hoe leiden wij een goed leven? 
Conform zijn aard en zijn eerzuchtige bedoelingen, trad Alkibiades omstreeks 420 v.Chr., na de Vrede van Nicias in de Peloponnesische Oorlog, op de voorgrond als leider en ideoloog van de radicaaldemocratische stroming en koos de zijde van de Atheense imperialisten. Hij bracht een anti-Spartaanse coalitie tot stand, die niet veel succes kende en trad vervolgens op als strateeg bij de aanvalsoorlog tegen het eiland Melos. Alkibiades is de geschiedenis ingegaan als het schoolvoorbeeld van de geniale, gefortuneerde en briljante jongeman die, zonder de rem van een geweten, de leer der sofisten in praktijk bracht en alles en allen ondergeschikt maakte aan de bevrediging van zijn eigen tomeloze eerzucht en machtsdrift.
In ”Answers for Aristotle, How Science and Philosophy Can Lead Us to a More Meaningful Life”, stelde Pigliucci dat de combinatie van wetenschap en filosofie, die voor het eerst door Aristoteles werd gepionierd, ons het best mogelijke hulpmiddel biedt om de wereld en onszelf te begrijpen. Zoals Aristoteles wist, heeft elke manier van denken de kracht om de andere te verhelderen: de wetenschap levert feiten en de filosofie helpt ons na te denken over de waarden waarmee we ze moeten beoordelen. Maar door de eeuwen heen zijn de twee losgekoppeld geraakt, waardoor we met vragen achterblijven – over moraliteit, liefde, vriendschap, gerechtigheid en politiek – die geen van beide vakgebieden op zichzelf volledig konden beantwoorden. Pigliucci betoogde dat de moderne wetenschap en filosofie alleen door weer bij elkaar te komen hun volledige potentieel kunnen bereiken, terwijl we ze gebruiken om ons te helpen het onze te bereiken en of we onszelf ooit echt kunnen kennen, allemaal om ons te helpen onze weg naar het best mogelijke leven te vinden.
In wezen gaat “The Quest for Character” niet alleen over wat een goede leider maakt. Gebaseerd op Socrates en zijn volgelingen onder de stoïcijnen, bevat dit boek o.a. aan de hand van Plato’s “Meno”, lessen die misschien nog belangrijker zijn, nl. hoe we allemaal een uitstekend leven kunnen leiden. In de Platoonse dialoog, “Meno”, krijgt Socrates door het titelpersonage rechtstreeks de vraag voorgelegd die in dit boek centraal staat: “Kun jij me zeggen, Socrates, of de deugd onderwezen kan worden? Of is ze iets dat je niet door onderwijs, maar door oefening kunt verkrijgen? Of is ze niet door onderricht en niet door oefening te verwerven, maar krijgen de mensen haar van de natuur of op een andere manier?”
Meno van Pharsalos was een Griekse generaal die een deel van de tienduizend Griekse huurlingen leidde die gebruikt werden door Cyrus de Jongere om zijn broer Artaxerxes II van de Perzische troon te stoten. Na de dood van Cyrus in de Slag bij Cunaxa werden de andere generaals van het Griekse leger vermoord. Volgens Xenophon werd enkel Meno gespaard, maar hij werd gedurende een jaar gemarteld om uiteindelijk toch te worden vermoord. Volgens Diodorus werd Meno gespaard omdat hij bereid was geweest om de Grieken te verraden.
In het boek ontmoet u verder Epictetus, Seneca en Marcus Aurelius, Thucydides, Xenophon en Plutarchus, Cato en Julianus de Afvallige, en leest u over Plato’s “Gorgias”. De stoïcijnse filosoof, Epictetus (ca. 50-138 na Chr.), behoorde nl. samen met Seneca en Marcus Aurelius, tot de jonge, leidende figuren in de stoïsche filosofie in de eerste eeuwen na Christus. Gorgias is een belangrijke Socratische dialoog waarin Plato de retoricus Gorgias, gespecialiseerd in overtuigingskracht, plaatst tegenover de filosoof Socrates, die gebruikmaakt van ontrading of weerlegging. Thema van de dialoog is het recht van de sterkste en de rechtvaardigheid. Het boek van Pigliucci kan ook gebruikt worden als syllabus. Daarvoor zijn achteraan in het boek, 9 thematische modulen voorzien met aanwijzingen voor theorie en praktijk. Heel bijzonder! “A Quest for Character” werd vertaald door Ruud van de Plassche. Warm aanbevolen.
De Italiaanse filosoof en bioloog, Massimo Pigliucci (1964), was hoogleraar ecologie en evolutie aan de Stony Brook University en daarna hoogleraar filosofie aan het City College van New York. Zijn nieuwste podcast Stoic Meditations bestaat uit lezingen van de oude stoïcijnen, gevolgd door zijn commentaar om de lezing te interpreteren en in hun context te plaatsen.
Massimo Pigliucci De zoektocht naar karakter Wat oude filosofen ons leren over persoonlijk leiderschap 255 bladz. uitgeverij ten have ISBN 9789025911430