In 2023 is het 150 jaar geleden dat Yvonne Serruys (1873-1953) geboren werd in het West-Vlaamse Menen, en 70 jaar nadat zij overleed in Parijs. Daar trok ze nl. omstreeks 1900, na haar opleiding bij Emile Claus en Georges Lemmen, naartoe. Ze maakte al snel de overstap naar de beeldhouwkunst en maakte carrière, beginnend met statuettes en sierobjecten in glaspasta. Het leven en werk van Yvonne Serruys resulteert nu na nieuw onderzoek, in een magnifiek boek, een al even magnifieke tentoonstelling en een stadswandeling in Menen.
Afkomstig uit een kunstminnend burgergezin in het landelijke Menen in Zuid-West-Vlaanderen, kreeg Yvonne Serruys een degelijke intellectuele, muzikale en artistieke scholing. Die werd vervolledigd bij de luminist Emile Claus in Astene en bij de pointillist, Georges Lemmen in Brussel. Vanaf 1898, stelde ze haast jaarlijks tentoon op de Parijse salons. Vanaf haar dertigste betrok ze er een eigen atelier en woonst. Jaarlijks nam ze o.a. deel aan de Salons in Parijs als exposant en soms ook als jurylid. Tijdens het interbellum kreeg ze diverse internationale opdrachten voor publieke monumenten. Ze portretteerde talloze tijdgenoten en wilde met haar naakten vooral ‘la femme moderne’ weergeven, jonge, vrijgevochten vrouwen met een bobkapsel en een sportief lichaam. Daarover, en over tal van andere onderwerpen, schreef zij ook in haar brieven, dagboeken en schriftjes haar ‘Pensées’. 
Omstreeks 1905, na een succesvolle eerste solotentoonstelling in Parijs, maakte ze in de stad van de beeldhouwer, Aristide Maillol (foto), voorgoed de overstap naar de beeldhouwkunst. Yvonne Serruys modelleerde in klei, was of terracotta. Dan werd een plaasteren afgietsel gemaakt, die vervolgens in een duurzaam materiaal zoals brons of steen werd omgezet. De meeste beelden belandden weliswaar in privécollecties. De plaasteren modellen legateerde ze, bij testament, aan haar geboortestad Menen. Ook in marmer en andere steensoorten heeft de kunstenares werken gemaakt. Voor de bronzen beelden deed ze beroep op gespecialiseerde bronsgieterijen. Het gebeurde vaak dat gieterijen, sculpturen reproduceerden om burgerwoningen te decoreren.
Ze realiseerde nu vooral statuettes van naakte jonge vrouwen in spontane poses. Tegelijk ontwierp ze honderden modellen voor decoratieve objecten in glas(pasta), en nog voor de Eerste Wereldoorlog, twee monumentale beeldengroepen voor de Parijse openbare ruimte, bv. Faun met kinderen (La Leçon d’Histoire) (foto), 1910, aan de Rue Louis Blanc (Place Jan-Karski). 
Tijdens het interbellum kwamen daar nog opdrachten voor publieke monumenten bij in België̈, bv. voor het prachtig monument voor haar leraar, Émile Claus, (1925), in het Citadelpark in Gent (foto), in Frankrijk (Ciboure, Nantes en Lille), en het monument (foto) voor de belangrijke, Franse diplomaat, Paul Cambon (1843-1924) (foto) in Tunesië. 
Yvonne Serruys wilde daarnaast ook de ‘nieuwe vrouw’ weergeven vanuit haar eigen vrouwelijke blik en ervaring, en zo bijdragen aan de vrouwenemancipatie. Wellicht geïnspireerd door haar indrukwekkend netwerk in Parijs en de hoogstaande ‘salons du samedi’ in haar woonst op het Île Saint-Louis, die ze er organiseerde met haar echtgenoot, de Franse schrijver, diplomaat en journalist, Pierre Mille (1864-1941) (foto), hield ze er uitgesproken opvattingen over lichamelijkheid en gender op na.
Onder meer gebaseerd op haar nieuw ontdekte memoires, belichten zowel de tentoonstelling als het boek, diverse aspecten van het leven en werk van deze veelzijdige kunstenares, die een belangrijke scharnierperiode in de moderne kunst mee vormgaf. De teksten in het boek zijn van Marjan Sterckx, Jan Yperman, Pauline Dobbelaere, Johan De Smet, Werner Adriaenssens, Julie Landuyt, Els Degryse, Eric Min, Clémentine Wiart, Lizzy Rys en Marysa Demoor. Bravo!
De tentoonstelling in het cultuurcentrum en stadsmuseum ’t Schippershof in Menen loopt nog tot 17 december, telkens op woensdag, zaterdag en zondag, van 14 tot 18 u. De toegang is gratis. Niet te missen!
Alle info: Cultuurcentrum De Steiger
Stadsmuseum ’t Schippershof
https://www.okv.be/museum/stadsmuseum-t-schippershof
Marjan Sterckx is als hoofddocent verbonden aan de Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen van de Universiteit Gent, en aan de Faculteit Architectuur en Kunst van de Universiteit Hasselt. Aan de PXL-MAD-Faculty is ze coördinator van de onderzoeksgroep MANUFrACTURE. Ze studeerde Kunstwetenschappen en Culturele Studies aan de KULeuven, met stages in het Musée d’Orsay en de Peggy Guggenheim Collection in Venetië. Als aspirant van het FWO-Vlaanderen verrichtte ze doctoraatsonderzoek naar vrouwelijke beeldhouwers en hun werk in de publieke ruimte (Parijs, Londen, Brussel, ca. 1770-1953). Voor dit proefschrift, gepubliceerd door de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten, ontving ze de Driejaarlijkse Prijs Humane Wetenschappen 2009 van de Academische Stichting Leuven. In 2010 ontving ze de Rakow Grant for Glass research van Corning Museum of Glass, New York. Haar onderzoeksinteresses gaan vooral uit naar de (raakvlakken tussen) 19de- en vroeg 20ste-eeuwse (publieke) beeldhouwkunst, fotografie, gender, en toegepaste kunsten. Ze is co-editor van de nieuwe publicatiereeks XIX. Studies in Nineteenth-Century Art and Visual Cultures bij Brepols Publishers.
Marjan Sterckx Yvonne Serruys Beeldhouwer van de nieuwe vrouw 287 bladz. geïllustreerd uitg. Snoeck Publishers ISBN 9789461617972