De naam Josquin des Prez (1450/53-1521) roept prachtige, briljante en zelfs magische muziek op, maar meer dan vijf eeuwen sinds hij zijn laatste noot componeerde, ontdekken we nog steeds hoe we hem kunnen horen. Met deze cd, oorspronkelijk bedacht ter gelegenheid van de vijfhonderdste verjaardag van de componist in 2021, streeft Cut Circle ernaar om Josquin niet te behandelen als een slaperig overblijfsel uit het verre verleden, maar als een stijlvolle, gevoelige, speelse, extatische componist. “We zetten zijn revolutionaire precisie en gedrevenheid op de voorgrond, terwijl we reacties op de muziek omarmen die diepgeworteld en emotioneel zijn”, zo klinkt het.

Josquin Despez componeerde tijdens zijn lange carrière meer dan vijftien missen, talloze motetten en chansons. Een unieke onderdompeling in het betoverend universum van a capella zang. Josquin Desprez had dankzij zijn vocale werken een benijdenswaardige beroemdheid, vooral in Italië, Vlaanderen en Spanje. Hij werkte achtereenvolgens voor René d’Anjou, koning van Napels en van Jeruzalem, koning Louis XI van Frankrijk, hertog Galeazzo Maria Sforza in Milaan (waar hij Leonardo da Vinci ontmoette, die zijn portret schilderde), kardinaal Ascanio Sforza, Matthias I van Hongarije (Matthias Corvinas), paus Innocentius VIII in Rome, koning Louis XII van Frankrijk en tenslotte voor de hertog van Ferrara, voor hij in 1504, terugkeerde naar zijn thuisregio Condé-sur-l’Escaut in Noord-Frankrijk, waar hij proost werd van Notre Dame. Vooral het gebruik van contrapunt, gedomineerd door het principe van imitatie, afgewisseld met sequensen in de stemmen, die elkaar twee aan twee imiteren, d.i. paarsgewijze imitatie, en canontechniek (proportiecanon of  mensuratiecanon) zijn voorbeelden van Josquins originele inventiviteit.

Josquin Desprez, een centrale figuur van de Franco-Vlaamse school, is tegenwoordig vooral bekend om zijn religieuze werken. Zijn vele chansons hebben, daarentegen op enkele uitzonderingen na, eigenlijk nog maar weinig aandacht gekregen. Zijn chansons, verschillend in talen en thema’s, bieden een heerlijk gevarieerd programma, van ernstig naar teder tot brutaal, getuigend van de weergaloze kunst van Josquin Desprez. Hij erfde immers de grote muzikale traditie van die noordelijke regio, bakermat van het 15de -eeuws contrapunt. Twee eeuwen lang bleef zijn faam in heel Europa intact. Met Leonardo da Vinci was Josquin een van de eerste kunstenaars die zich volledig bewust was van zijn eigen waarde en in staat was om als gelijke te spreken met de machthebbers. Muziekhistorici zijn het erover eens dat hij, net als Beethoven in de 19de eeuw, een belangrijke schakel was in de muziekgeschiedenis.

Josquin Desprez, door zijn tijdgenoten omschreven als princeps musicorum, “prins der musici”, is tegenwoordig vooral bekend om zijn missen en motetten, die op grote schaal zijn uitgevoerd en opgenomen. Verrassend genoeg lijken de uitvoerders zijn chansons te hebben verwaarloosd, afgezien van deze voor 5 en 6 stemmen, postuum gepubliceerd door Tielman Susato in Antwerpen, in zijn Septième livre van 1545. Sommige van deze chansons zijn weliswaar niet door Josquin gecomponeerd. Zowel tijdens als na zijn leven was het nl. niet ongebruikelijk om Josquins naam te gebruiken om meer exemplaren te verkopen. Josquin erfde de hele traditie van het gebied, dat werd gecontroleerd door de hertogen van Bourgondië waar hij opgroeide, een gebied waar andere grote namen uit de 15de eeuw werden geboren, zoals Pierre de La Rue, Marbrianus de Orto, Gilles Binchois en Johannes Ockeghem. Bewonderd door zijn tijdgenoten, was Josquin Desprez een componist, die in zijn meer dan 60 chansons, het melancholisch karakter en de emblematische elegantie van de renaissance sublimeerde.

Jesse Rodin is universitair hoofddocent muziek aan Stanford University en co-redacteur van het Journal of Musicology. Hij heeft veel gepubliceerd over 15^de-eeuwse muziek en ontving prijzen en beurzen van de Guggenheim Foundation, de American Council of Learned Societies, de Université Libre de Bruxelles, de American Musicological Society en de American Society of Composers, Authors, and Publishers. Hij leidt het Josquin Research Project, een digitaal hulpmiddel voor het verkennen van een groot corpus renaissancemuziek, en het door hem in 2003, opgericht, vocaal ensemble Cut Circle. “Cut Circle”, de voorloper van C barré (afbeelding), is een symbool dat in de 15^de eeuw fungeerde als maatsoort. De “O” gaf een drievoudige maatsoort en de “|” er door sloeg als tempomarkering op een versneld tempo (2/2).

De cd met werken van Du Fay (“Guillaume Du Fay: Les messes à teneur”, 2016) van Cut Circle ontving de Prix Olivier Messiaen van de Académie du Disque Lyrique, was Editor’s Choice in Gramophone en kreeg een Diapason d’Or.

Tracklist:

Motetten:

Ave Maria … virgo serena

Virgo salutiferi / Ave Maria

Ave verum corpus

Miserere mei, Deus

Ut Phebi radiis / Ut re mi fa sol la

Stabat mater / Comme femme desconfortee

Pater noster – Ave Maria

Chansons:

Une musque de Biscaye

Si j’ay perdu mon amy

Parfons regretz

Faulte d’argent

Baisiez moy

En l’ombre d’ung buissonet, tout au long

Petite camusette

Scaramella

Nimphes, nappees / Circumdederunt m

Josquin Motets & chansons Cut Circle, Jesse Rodin Label cd Musique en Wallonie MEW2307