Alcibiades en de val van Athene’ van classicus David Stuttard is de historische biografie van de Griekse (anti-) held Alcibiades. Hij werd rond 450 v.Chr. geboren in Athene. Alcibiades, ooit een volgeling en goede vriend van Socrates, was onmetelijk rijk, aantrekkelijk, zeer charmant, een kundige generaal en een meedogenloze politicus. Maar, hij was tevens een beruchte serieverrader, die tijdens de Peloponnesische Oorlog overliep naar Sparta en vervolgens naar de Perzen. David Stuttard laat het oude Athene in al zijn glorie herleven als hij Alcibiades volgt van zijn kindertijd tot het hoogtepunt van zijn absolute macht, tegen een achtergrond van culturele pracht en internationale chaos.
Alcibiades was een van de meest oogverblindende figuren uit de Gouden Eeuw van Athene. Zijn vijanden zochten elke kans om hem te ondermijnen. Uiteindelijk, geconfronteerd met een beschuldiging van goddeloosheid, vluchtte Alcibiades naar de vijand, Sparta. Daar ruilde hij militaire inlichtingen in voor veiligheid totdat hij, verdacht van het verleiden van een Spartaanse koningin, opnieuw moest vluchten – dit keer naar de langdurige vijanden van Griekenland, de Perzen. Maar op wonderbaarlijke wijze wist hij een terugroepactie naar Athene als opperbevelhebber te bewerkstelligen, maar – toen hij een tegenslag ondervond – vluchtte hij naar Thracië, waar hij als krijgsheer leefde. Uiteindelijk stierf hij in Anatolië, gevolgd door zijn vijanden, naakt en alleen in een regen van pijlen.
Terwijl hij de reizen van Alcibiades door de Middellandse Zee volgt, van het vasteland van Griekenland naar Syracuse, Sardis en Byzantium, weeft Stuttard de draden van Alcibiades’ avonturen samen tegen een achtergrond van culturele pracht en internationale chaos. Nemesis maakt gebruik van vaak tegenstrijdig bewijsmateriaal en biedt een samenhangend en betoverend verslag van een leven dat historici, verhalenvertellers en kunstenaars al meer dan tweeduizend jaar in zijn greep heeft.
Alcibiades werd rond 450 voor Christus geboren in een van de oudste en rijkste families van het oude Athene en was de enige Oud-Etoniër (als het ware) die een leidende rol speelde in de radicale democratie van het einde van de vijfde eeuw. Het verslag van zijn jeugd suggereert een ernstig geval van een antisociale persoonlijkheidsstoornis: bijten tijdens het worstelen, het verminken van honden, het in het gezicht slaan van zijn toekomstige schoonvader als hij dat durft. Alcibiades werd in 415 v.Chr. uit Athene verbannen. Hij verkocht onmiddellijk zijn diensten aan Sparta (waar hij de vrouw van de koning verleidde) voor hij beide kanten bedroog en zich een weg baande naar het hof van een Perzische satraap.
In 410 v.Chr., kort na zijn controversiële herplaatsing als admiraal van de Atheense marine (op basis van een valse belofte van Perzische steun), vernietigde hij de hele Spartaanse vloot in de Slag bij Cyzicus en twee jaar later veroverde hij door pure brutaliteit de stad Selymbria bij Byzantium met slechts vijftig soldaten, en zonder een slag toe te brengen. Toen er iets misging – zoals in 406 v.Chr., na een rampzalig campagneseizoen in de oostelijke Egeïsche Zee – toonde hij een woedend vermogen om uit de problemen te komen. Zijn laatste jaren (406–404 v.Chr.) bracht hij opnieuw door in ballingschap uit Athene, opgesloten in een privékasteel op het schiereiland Gallipoli. De omstandigheden van zijn dood zijn nog steeds gehuld in mysterie. Eén verhaal vertelt dat hij stierf in de afgelegen bergen van centraal Turkije door toedoen van de broers van een Frygische edelvrouw die hij had besloten te verleiden. Dit is, vrees ik, maar al te geloofwaardig.
Alcibiades heeft geen dagboeken of privébrieven nagelaten en er zijn geen hedendaagse visuele portretten van hem bewaard gebleven, hoewel hij, zo wordt ons plausibel verteld, er verbluffend knap uitzag. Het enige waar we verder mee kunnen zijn de roddels en gemene anekdotes die zijn tijdgenoten hebben achtergelaten en die, zelfs als ze liefkozend bedoeld zijn, de ongelukkige neiging hebben om hem als een irritante schurk te laten lijken. Op de een of andere manier moet de biograaf proberen het vlammend charisma op te roepen dat ten grondslag moet hebben gelegen aan zijn beruchte carrière. “Nemesis: Alcibiades and the Fall of Athens” werd vertaald door Roelof Posthuma.
De Britse classicus David Stuttard doceerde klassieke talen in Edinburgh, St. Andrews en York. Hij is de oprichter van de toneelgroep Actors of Dionysus, die met veel klassieke werken optreedt op Britse middelbare scholen. Stuttard is een meester in vertellingen over de oude Grieken en heeft diverse boeken en toneelstukken op zijn naam staan. In het Verenigd Koninkrijk is hij vermaard om zijn toegankelijke en levendige schrijfstijl.
David Stuttard Alcibiades en de val van Athene 408 Bladz. uitg. Omniboek ISBN 9789401920537