Aan het huidige Koningsplein in Brussel stond op een heuvel of helling, eeuwenlang een imposant paleis. Op deze “Coudenberg” stond vanaf de 11de eeuw, een burcht als residentie van de graaf van Leuven en van Brussel en later van de hertogen van Brabant. Vanaf het midden van de 15de eeuw werd op deze site een nieuw paleis gebouwd als verblijfplaats van verschillende belangrijke, historische figuren, van Filips de Goede, Margaretha van Parma en de Zweedse koningin Christina, tot Maximiliaan van Beieren en de legendarische keizer Karel V, die er in 1511, in de schitterende Aula Magna (de grote zaal), troonsafstand deed ten voordele van zijn zoon, Filips II. Bij werken aan het Koningsplein werden restanten van deze oude Aula Magna gevonden. 
Het was Filips de Goede (1430–1467) (foto) die wanneer Brussel de hoofdstad werd van het Bourgondisch Rijk, het initiatief nam tot de bouw van een imposant paleis. Vanaf 1451, resideerde het hertogelijk hof voornamelijk in dit paleis, afgewisseld met de residenties in Rijsel, Brugge, Mechelen en Dijon. Dit luxueus “Hof van Brussel” (het “Paleis op de Koudenberg”), later uitgebreid door keizer Karel V had in de 14de – 16de eeuw, zelfs een heuse zoo met exotische dieren, struisvogels en leeuwen…
Aan het begin van de 17de eeuw beleefde het Hof in het Paleis op de Coudenberg vervolgens een buitengewone, culturele pracht, dankzij Aartshertog Albert en zijn gemalin, Aartshertogin Isabella (foto). De landvoogd en landvoogdes waren nl. grote verzamelaars van o.a. de Fluwelen Brueghel en Rubens. Tevens handhaafden de landvoogd en de landvoogdes een prachtige muziekkapel met vooraanstaande Spaanse, Italiaanse en Engelse musici.
Ten tijde van Aartshertog Leopold Wilhelm (1614-1662) (foto) werd de kunstverzameling van het paleis nog verder uitgebreid, waardoor de verzameling aan de basis zou komen te liggen van de magistrale kunstverzameling van de Habsburgers in het in 1891, geopend Kunsthistorisches Museum (foto) in Wenen!
De oorspronkelijke, prachtige tuin met een labyrint, Albrecht Dürer noemde de tuin met vijvers zelfs ‘de hemel op aarde’, de vele kunstschatten en de rijkelijk gedecoreerde kamers, trokken tal van gekroonde hoofden en edellieden naar Coudenberg. Tot in 1731 een paar omgevallen kaarsen in het slaapvertrek van de hofdame van de toenmalige landvoogdes, Maria Elisabeth van Oostenrijk (1680-1741) (foto), een einde maakte aan dit indrukwekkend paleis. Om de landvoogdes niet te compromitteren, ontstond de reusachtige brand volgens de officiële versie in de keuken, waar een pot confituur zou zijn aangebrand.
Na de verwoestende brand, verhuisde het Hof naar het bouwvallig Paleis van Nassau (foto), dat op de kapel na, in 1757, nagenoeg volledig werd afgebroken om plaats te maken voor de magnifieke, neoklassieke residentie (foto’s) van de gouverneur-generaal van de Oostenrijkse Nederlanden, Karel van Lorreinen (1712-1780) (foto). De ruïnes van het oude paleis op de Coudenberg verdwenen na 1775 met de herinrichting van de ganse wijk, waarbij o.a. het Sint-Michielsplein, nu het Martelaarsplein, werd aangelegd. In 1797 werd de oude tuin van het paleis een gerenommeerde kruidtuin.
Tegenwoordig is de Koudenberg, het Koningsplein (foto) met de kerk van Sint-Jacob-op-Koudenberg en het standbeeld van Godfried van Bouillon. Het oud paleis op de Koudenberg of Coudenberg had ook een schitterend jacht- en parkgebied met herten, everzwijnen en steenbokken. Dit gebied werd omgevormd tot het huidige Warandepark (foto) met aan de ene kant het Koninklijk Paleis en aan de andere kant het Paleis der Natie, waar het Parlement en de Senaat gevestigd zijn. Het paleis Karel van Lorreinen is nu, samen met de oude Nassaukapel in Brabants-gotische stijl (foto), onderdeel van de Koninklijke Bibliotheek van België aan het Museumplein.
In “Coudenberg. Het verdwenen Versailles van België”’ beschrijft Vincenzo De Meulenaere aan de hand van de grote, historische namen die er verbleven, heel uitvoerig en gedetailleerd, de bewogen geschiedenis van dit ooit immens, Brussels paleis, gekruid met aanstekelijke anekdotes. Zeker lezen!
De Blankenbergse historicus, Vincenzo De Meulenaere doceert Britse institutionele geschiedenis aan de VUB.
Vincenzo De Meulenaere Coudenberg het verdwenen Versailles van België geïllustreerd 248 bladz. uitg. Borgerhoff & Lamberigts ISBN 9789493410008
https://www.stretto.be/2021/12/07/75-inspirerende-plaatsen-in-brussel-een-uitgave-van-halewijn/