In haar internationale bestseller “SPQR” vertelde Mary Beard al over duizend jaar Rome in de oudheid. “Keizer van Rome” gaat over de mannen die het Romeinse Rijk regeerden, van Julius Caesar (vermoord in 44 v.Chr.) tot en met Alexandrus Severus (vermoord in 235 n.Chr.), maar het is weliswaar geen traditioneel, chronologisch verhaal over de krankzinnige Caligula, de wrede Nero of de filosoof Marcus Aurelius. Beard stelt nl. alternatieve vragen en geeft onverwachte antwoorden…
Hoe was het werkelijk om te regeren en geregeerd te worden in de oude Romeinse wereld? In haar internationale bestseller SPQR vertelde Mary Beard het duizendjarige verhaal van het oude Rome. In “Keizer van Rome, heersen over het Romeinse Rijk” richt ze haar spotlight op de keizers die het Romeinse rijk regeerden. Keizer van Rome is niet het gebruikelijke chronologische verslag van Romeinse heersers, Beard stelt grotere vragen: welke macht hadden keizers eigenlijk? Was het Romeinse paleis werkelijk zo met bloed besmeurd? Keizer van Rome raakt rechtstreeks de kern van de Romeinse (en onze eigen) fantasieën over wat het was om Romeins te zijn, en biedt een verslag van de Romeinse geschiedenis zoals die nog nooit eerder is gepresenteerd.
Beard volgt de keizer van Rome thuis, bij het wagenrennen, bij gladiatorenspelen, op reis, op weg naar de hemel. Ze introduceert zijn vrouw(en) en minnaressen, rivalen en slaven, tegenstanders en generaals. Zijn epigonen en paladijnen. Zijn raadslieden en soldaten – en de gewone man die hem op straat een smeekbede in de handen duwde.
Hoe was het nou écht om te besturen en bestuurd te worden in het oude Rome? In Keizer van Rome gaat ze in op de feiten en de verzinsels over de heersers van het Romeinse Rijk, en stellen we ons de vraag wat ze deden, waarom ze het deden en waarom er over hen zulke buitenissige en soms ook lugubere verhalen worden verteld. We gaan in op grote thema’s zoals macht, corruptie en samenzwering, maar kijken ook naar hun dagelijks leven. Wat aten ze, en waar? Met wie gingen ze naar bed? En hoe reisden ze rond?
In dit uitermate erudiet geschreven boek spelen allerlei mensen een rol die geen keizer waren en daartoe ook geen ambities hadden, maar die het keizerlijke systeem wel faciliteerden: behoedzame aristocraten, slaafgemaakte koks, ijverige secretarissen, hofnarren en zelfs een arts die een jonge prins aan zijn amandelen behandelde.
Het Romeinse Rijk had nooit kunnen voortbestaan als het door een stel gestoorde despoten zou zijn bestuurd. “Wat mij interesseert is hoe die verhalen over waanzin zijn ontstaan en hoe het keizerrijk werkelijk werd bestuurd”, schrijft Beard, “Maar ook wil ik de angst doorgronden die onder de Romeinen heerste, niet omdat het bewind van de keizers zo bloederig was (ze verwachtten niet anders), maar omdat met dat bewind een vreemde, verontrustende dystopie was ontstaan, gebouwd op misleiding en bedrog”.
Keizer van Rome begint met Julius Caesar, een scharnierfiguur tussen de Romeinse Republiek en het Romeinse Rijk, en eindigt bijna drie eeuwen later met Alexander Severus, wiens dood in 235 na Christus werd gevolgd door burgeroorlogen en korte regeerperiodes. Alexander werd opgevolgd door Maximinus Thrax, die analfabeet was – of misschien werd er alleen maar gezegd dat hij analfabeet was, schrijft Beard, waarmee de mogelijkheid wordt geopperd dat de bewering ‘wellicht een tendentieuze smet zou kunnen zijn’. De kwestie van de opvolging stond centraal, en omdat het Romeinse rijk geen strikt erfelijk systeem was – een keizer kon de man die hij wilde als zijn opvolger adopteren – betekende deze ‘flexibiliteit’ ook een ‘potentieel gevecht telkens wanneer de macht van eigenaar veranderde. Het Romeinse Rijk was een moordzuchtige wereld, waarin doden een methode was om problemen op te lossen.
De diners kregen een eigen hoofdstuk. Dat geldt ook voor paleisarchitectuur, portretkunst en het verrassend rijke onderwerp van keizerlijk papierwerk in een verafgelegen imperium. Een deel van het gedrag dat Beard vertelt, is zo extravagant dat het het tegenovergestelde van plezierig lijkt. ‘Sterke verhalen’ over grotesk amusement – verteld en opnieuw verteld als waarschuwende verhalen, juist omdat ze zo weerzinwekkend waren – suggereren dat zelfs de luxe minnende elites hun grenzen hadden. Commodus’ zogenaamde grapschotel met twee bochels bedekt met mosterd was blijkbaar een stap te ver. Beard legt ook uit dat huwelijkstrouw van elke Romeinse man, laat staan van een keizer, als ‘enigszins vreemd’ zou zijn gezien.
Beard beschreef een systeem vol verraad en dubbelzinnigheid. De macht van de keizer vervormde de zintuigen en gedijde in een kwaadaardige chaos. Het ondermijnde het vertrouwen en stimuleerde achterdocht. “Emperor of Rome: Ruling the Ancient Roman World”, werd vertaald door Brenda Mudde en Maarten van der Werf.
De Britse classica, Mary Beard (°1955), promoveerde in 1982, op het proefschrift “The State Religion in the Late Roman Republic: A Study Based on the Works of Cicero”. Tussen 1979 en 1983, doceerde ze aan King’s College London om daarna als Fellow terug te keren naar Newnham College in Cambridge. Ze werd in 2004, hoogleraar aan de Universiteit van Cambridge en Professor of Ancient Literature van de Royal Academy of Arts. Ze is ook de auteur van “Women & Power, A Manifesto” en van het met een National Book Critics Circle Award-genomineerd “Confronting the Classics, Traditions, Adventures and Innovations”. Sedert haar “Rome in the Late Republic” (1985), schreef ze tal van boeken over het oude Rome, het Parthenon, het Colosseum en Pompeii. Ze is een populaire blogger en televisiepersoonlijkheid en levert ook regelmatig bijdragen aan de New York Review of Books .
Mary Beard Keizer van Rome, heersen over het Romeinse Rijk 456 bladz. geïllustreerd uitg. Atheneum ISBN 9789025316655