Kruisiging was een uitermate wrede vorm van executie. De prominente rol van Jezus’ kruisiging in het christendom en de vele afbeeldingen daarvan hebben ons beeld sterk beïnvloed. Maar Jezus was niet de enige die op deze manier ter dood werd gebracht. Romeinen kruisigden velen, slaven (soms ook vrouwen), dieren en, in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, ook eigen Romeinse burgers. Maar, wat was kruisiging eigenlijk?
Romeinse burgers konden worden omgebracht met het zwaard, maar slaven of niet-burgers konden de wreedste folteringen ondergaan. Zij konden op de brandstapel worden gedood, voor de wilde dieren geworpen of gekruisigd worden. Volgens de Romeinse redenaar/politicus/filosoof Cicero was de kruisiging de extreemste vorm van doodstraf. De filosoof Seneca beschreef in een van zijn dialogen dat hij ooit een bonte verzameling van kruisen zag, grote, kleine en ingenieus geconstrueerde. Sommige slachtoffers waren met het hoofd naar beneden gekruisigd, anderen waren met hun schaamdelen vastgespijkerd. Gekruisigden werden niet begraven, wat in die tijd verlies van de identiteit betekende. Het lichaam bleef aan het kruis hangen als voedsel voor honden en gieren.
Indien de veroordeelde niet met touw aan het kruis gebonden werd, werd deze met spijkers of nagels aan het kruis vastgeslagen. Deze nagels konden wel 13 tot 18 centimeter lang zijn en een vierkante centimeter breed. In tegenstelling tot wat vaak verondersteld wordt (en ook op veel schilderijen en crucifixen is afgebeeld), werden deze nagels niet door de handpalm heen geslagen, maar door de pols.
Door contemporaine antieke bronnen zoals overgeleverde antieke teksten en archeologische bronnen te combineren met archeologische vondsten en medische inzichten, biedt Ruben van Wingerden in 7 hoofdstukken, een nieuw en veelzijdig beeld van het fenomeen kruisiging. Hij beschrijft de achtergronden van kruisiging, de verschillende manieren waarop deze kon worden uitgevoerd en de mogelijke doodsoorzaken. Daar bestaat namelijk enige onzekerheid over. Hij vraagt zich af wie er gekruisigd werd, de praktijk ervan, bespreekt Grieks-Romeinse visies op Jezus’ kruisiging en Kruisiging en het Nieuwe Testament. Daarnaast gaat Van Wingerden uitgebreid in op de plaats die kruisiging had in de Grieks-Romeinse en Joodse samenleving en de betekenis die er in het vroege christendom aan werd gegeven.
Ruben van Wingerden is docent Nieuwe Testament aan de Universiteit van Tilburg. Hij is gepromoveerd op een studie over vroegchristelijke interpretaties van kruisdragen.
Ruben van Wingerden Romeinse kruisiging 176 bladz. geïllustreerd uitg. Walburg Pers ISBN9789464561685